Σύγχρονοι και παλαιοί Ολυμπιακοί αγώνες. Το “αρχαίο πνεύμα” ποτέ δεν πεθαίνει!..

Ξεκίνησαν εν μέσω πανηγυρισμών, διαδηλώσεων, σκανδάλων και πολλών προβλημάτων οι 31οι Ολυμπιακοί αγώνες στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Φαντασμαγορική τελετή έναρξης με “λαϊκά” χαρακτηριστικά και με περιβαλλοντικό μήνυμα.

Όπου οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η καταστροφή του περιβάλλοντος έχει να κάνει με την απληστία, αδιαφορία και απρονοησία του ανθρώπου γενικά. Όπου το γειτονικό δάσος του Αμαζονίου δεν το ξεπατώνουν μεγάλες εταιρείες, αλλά η ανθρώπινη υπερβολή. Συνεπώς η απάντηση είναι να γίνουμε όλοι οι άνθρωποι πιο υπεύθυνοι και προς τούτο, συμβολική κίνηση, κάθε αθλητής φύτεψε σε ειδικά φυσίγγια ένα σπόρο δέντρου, ο οποίος θα μεταφυτευτεί κατά την αναδάσωση.

Κι έτσι το αναγκαίο γίνεται περιθωριακό, η λύση μετατίθεται στον καθένα μας, οι ευθύνη διαχέεται κατά το “μαζί τα φάγαμε”, οπότε η κατανομή δεν χάνει μόνο τους υπεύθυνους αλλά και τη λύση.

Ας κάνουμε πως το παραβλέπουμε αυτό.

Ας παραβλέψουμε το ότι, σύμφωνα με την τελετή, οι Πορτογάλλοι αποικιοκράτες που κατέκτησαν πριν 500 χρόνια στη χώρα, “έφτασαν” και σαν να έσμιξαν με τους ντόπιους πληθυσμούς σε μια ειρηνική και δημιουργική επιμειξία, όπως και οι μαύροι εξ Αφρικής “μεταφέρθηκαν” εκεί, για να… συνεισφέρουν στη δημιουργία των σύγχρονων βραζιλιάνων.

Ας παραβλέψουμε επίσης τις ανεπάρκειες της μετάδοσης, προφανώς με βάση άνωθεν εντολή, η οποία αγωνιούσε να βρίσκεται εντός του “ορθού πλαισίου” (ακόμα και οι εξ Αφρικής κάτοικοι της Βραζιλίας δεν αποκλήθηκαν ούτε μια φορά σκλάβοι, ενώ οι φαβέλες είναι “οι λιγότερο προνομιούχες περιοχές”) και διολίσθαινε σε γλωσσικά ατοπήματα του τύπου “Η Βραζιλία ξαναεφεύρει το σήμα της ειρήνης”.

Ας ασχοληθούμε με το μεγάλο γεγονός. Οι υπεύθυνοι παράγοντες, οι διοργανωτές, ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και άπαντες οι αναπαραγωγοί του κεντρικού ήχου, διαμήνυσαν στην ανθρωπότητα πως οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι η γιορτή της ειρήνης, του αλληλοσεβασμού, της αλληλεγγύης, της αδελφοσύνης κοκ.

Παρόντες μάλιστα χειροκροτούσαν όλα αυτά πρόεδροι μεγάλων κρατών, πρωθυπουργοί, λοιποί εκπρόσωποι, υπεύθυνοι για τα μακελειά που συμβαίνουν ΣΗΜΕΡΑ, στον πλανήτη.

Και δόστου οι ολυμπιακές αξίες και τα ολυμπιακά ιδεώδη και δόστου του “αρχαίο πνεύμα αθάνατο” και “αγνέ πατέρα του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού”, όπως επιτάσσει και ο ολυμπιακός ύμνος, στιχουργημένος από τον Κωστή Παλαμά.

Κι έτσι το αρχαίο ελληνικό αθλητικό ιδεώδες επιστρέφει για να μας ξαναθυμίσει μια ιδανική ελληνική αρχαιότητα, της οποίας ανάξιοι απόγονοι είμαστε εμείς, και την οποία, ωραία και ενιαία, θα πρέπει να την κατακτήσουμε.

Οπότε, μοιραία ξανάφερα στη μνήμη μου το δικό μας 2004, και πόσο ακριβά το πληρώσαμε - στο όνομα του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού, το οποίο δικαιούμαστε ως απόγονοι - και πόσο το τιμήσαμε με τα γελοία καμώματα και τα, άλλα αποκαλυφθέντα και άλλα αποκρυβέντα, ντόπινγκ!

Αλλά ξανάφερα στη μνήμη και τα όσα πολύ σημαντικά επισημαίνει ο Κυριάκος Σιμόπουλος στο βιβλίο του “Μύθος, απάτη και βαρβαρότητα η Ολυμπιάδες” (εκδ. Στάχυ) και σκέφτηκα πως θα ήταν μια συμβολή στην αυτογνωσία αν παρέθετα μερικά αποσπάσματα, εντελώς χαρακτηριστικά:

Στην εισαγωγή σημειώνει:

“Οι Ολυμπιακοί της αρχαιότητας αποτελούσαν θρησκευτικές τελετές, επικήδειες εκδηλώσεις για παράγοντες της Εξουσίας, ανταγωνισμούς πόλεων διαμέσου των ολυμπιονικών που αναδεικνύονταν “ισόθεοι”, ενώ οι αθλητικοί αγώνες προβάλλονταν ως πεδίο στρατιωτικών επιδείξεων προσωπικής ανδρείας. Κάθε ελληνική πόλη φιλοδοξούσε να κερδίσει ολυμπιακές νίκες για διασφάλιση φήμης και διακήρυξη ισχύος και ευημερίας. Η συμμετοχή στις Ολυμπιάδες δεν αποτελούσε αθλητική εκδήλωση αλλά βίαιη αναμέτρηση για ανάδειξη νικητών που εξασφαλιζόταν με τη βαρβαρότητα και τη διαφθορά… 

Στην Ολυμπία, στόχος των αθλητών ήταν ο πλούτος και τα αξιώματα που εξασφαλίζονταν, συχνά με δωροδοκίες και μυστικές συναλλαγές μεταξύ αντιπάλων και μεταξύ αθλητών και ελλανοδικών. Ήταν συνέπεια του ευτελισμού του αθλητισμού που δεν αποτελούσε σωματική άσκηση αλλά επίδειξη ισχύος. Υπαίτιοι της παρακμής του αθλητισμού και των δολιοτήτων οι αντιμαχόμενες πόλεις για πανελλαδική προβολή και για ένταξη των αθλητικών νικών στις στρατιωτικές δυνατότητες των ολυμπιονικών. Αυτή η καπήλευση θα οδηγήσει στη διάβρωση του αθλητικού ιδεώδους και στη μετατροπή του σε μέσο κερδοφόρων επιτευγμάτων…

Στην Ολυμπία τα αθλητικά αγωνίσματα αποτελούσαν αλληλοσπαραγμό των αντιπάλων, ένα στίβο φόνων και σωματικών συμφορών. Στα τρία κυρίως αγωνίσματα, τα πιο βάρβαρα της ιστορίας, στην πάλη, στην πυγμαχία και στο παγκράτιον, ο ένας από τους δυο αντιπάλους έπεφτε συνήθως νεκρός από στραγγαλισμό ή θραύση του κρανίου ή παρέμενε δια βίου ανάπηρος εξαιτίας των καταγμάτων, των στρεβλώσεων και των εξορύξεων των οφθαλμών.

Τα περισσότερα πρόσωπα των αθλητών παραμορφώνονταν κατά τις αναμετρήσεις, κυρίως στην πυγμαχία, επειδή οι παλάμες των αντιπάλων ήταν οπλισμένες με σκληρούς ιμάντες ενισχυμένους με μεταλλικά επιθέματα και καρφιά…

Στους θεατές των Ολυμπιακών και των άλλων τοπικών αγώνων τα επαίσχυντα αγωνίσματα αλληλοκαταστροφής προκαλούσαν ενθουσιασμό και απόλαυση. Κραύγαζε με αγαλλίαση, γράφει ο Πλούταρχος, το πλήθος των θεατών που αντίκριζαν την πάλη, την πυγμαχία ή το παγκράτιον, ενώ ο αντίπαλος που δεχόταν το χτύπημα ήταν βουβός, δηλαδή νεκρός. Ο Λουκιανός εκφράζει την αγανάχτησή του για τη συμπεριφορά των θεατών: “Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί νοιώθουν ευχαρίστηση βλέποντας ανθρώπους να χτυπιούνται και να καυγαδίζουν, να πέφτουν καταγής και να τους ποδοπατούν οι αντίπαλοί τους”…

Ο κότινος της Ολυμπίας αποτελούσε μια τυπική βράβευση. Στην πραγματικότητα οι ολυμπιονίκες απολάμβαναν άφθονες χρηματικές παροχές, ανάδειξη σε αξιώματα και ισόβια συντήρηση από την πολιτεία...

Ο Σόλων, ο νομοθέτης της Αθήνας, καθόρισε την αμοιβή των ολυμπιονικών σε 50 δραχμές, που σημαίνει δυνατότητα προμήθειας 500 προβάτων ή 100 βοδιών…

Από τον Στ΄ αιώνα είχε εκδηλωθεί άμεση και έμμεση προώθηση των αθλητικών αγώνων σε διάφορες πόλεις με συνέπεια την ενθάρρυνση των αθλητών να γίνουν επαγγελματίες επιδιώκοντας πλούτη και αξιώματα. Ο επαγγελματικός, ωστόσο, αθλητισμός οδήγησε στην παρακμή των αγωνισμάτων μεταξύ Δ΄ και Β΄ αιώνα π.χ. εξαιτίας του εμπορευματισμού τους. Όπως έλεγαν στον αρχαίο κόσμο “όταν το χρήμα μπαίνει από την πόρτα, ο αθλητισμός φεύγει από το παράθυρο”…

Σε άλλο κεφάλαιο, με τίτλο “Η διαφθορά κυριαρχούσε στους Ολυμπιακούς. Απάτη, δωροδοκία, εξαγορά, βία, αχρειότητες” ο Κυρ. Σιμόπουλος περιγράφει γλαφυρά τα όσα “ωραία” συνέβαιναν:

“Η φιλοδοξία των αθλητών ήταν νίκη με όλα τα μέσα. Με τη βία, ακόμη και με την εξόντωση του αντιπάλου, την πανουργία, την εξαγορά και κάθε λογής διεφθαρμένη συμπεριφορά. Οι νέοι ηρωοποιούσαν του ολυμπιονίκες - επαγγελματίες αθλητές - και διεκδικούσαν προσωπική διάκριση στα αγωνίσματα. Και η σήψη μεταδιδόταν σε όλες σχεδόν τις πόλεις.

Οι ελληνικές πόλεις για να διασφαλίσουν νίκες στην Ολυμπία, αγόραζαν ξένους αθλητές με πλούσιες αμοιβές εμφανίζοντάς τους ως δικούς τους πολίτες.

Κατά τον Γαληνό ο αθλητισμός καλλιεργούσε την απάτη… Ισχυρίζονται οι αθλητές ότι αποκτούν “σημαντικά αγαθά”, λέει ο Γαληνός. Αλλά δεν υπάρχει πιο ανασφαλής κατάσταση από την υγεία των αθλητών. Και υπενθυμίζει τα λόγια του Ιπποκράτη. “Υγεία σημαίνει ελεγχόμενη τροφή και εργασία. Χρειάζεται παντού μέτρο”… Κάθε υπερβολή, έγραφε ο Ιπποκράτης, είναι επικίνδυνη. Οι αθλητές, τονίζει ο Γαληνός, δεν κατανοούν τίποτα απ’ αυτά και ούτε ακολουθούν όρους που διασφαλίζουν καλή υγεία. Η ασχολία τους δεν είναι άσκηση ζωής αλλά αρρώστιας…

Οι ύμνοι του Πινδάρου για τους νικητές των ολυμπιακών και άλλων τοπικών αγώνων αποτελούν όλοι προϊόντα εξαγοράς”.

Όσον αφορά την ειρήνη και την “ιερή εκεχειρία” των Ολυμπιακών αγώνων ο Κυρ. Σιμόπουλος γράφει:

“Τα περί “ολυμπιακής ειρήνης” αποτελούν αηδέστατο ψεύδος. Την επικαλούνται και σήμερα, από απαιδευσιά και άγνοια Έλληνες πολιτικοί και την υιοθετούν οι διεφθαρμένοι ηγήτορες της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής…”

Και παραθέτει πλείστα όσα ιστορικά παραδείγματα για πολεμικές αναμετρήσεις κατά την διάρκεια των αγώνων, αλλά και πολεμικές συγκρούσεις στον ίδιο το χώρο της Ολυμπίας. 

Γράφει, για παράδειγμα:

“Το 404 π.χ. μετά το τέλος του πελοποννησιακού πολέμου… εισέβαλε στην Ήλιδα ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων Άγις… Κατέστρεψε τα δάση προκαλώντας πυρκαγιές αφανίζοντας το ζωικό κόσμο και αιχμαλωτίζοντας πάμπολλους κατοίκους.

Ύστερα από την εισβολή η Ήλις παρεχώρησε δικαίωμα στη Σπάρτη για συμμετοχή στους Ολυμπιακούς αγώνες - είχε απαγορευθεί κατά την προηγούμενη πολεμική βαρβαρότητα - και διακήρυξε ότι… παρανόμως είχε επιβάλλει αποκλεισμό της Σπάρτης στους αγώνες του 420 π.χ. Ως αντάλλαγμα ο Άγις “παρεχώρησε” την οργάνωση των ολυμπιακών αγώνων στους Ηλείους.

Μισόν αιώνα αργότερα, το 365 π.χ. οι Πισσάτες επιμένουν ότι η τιμή των ολυμπιακών αγώνων ανήκει σ’ αυτούς. Συμμαχούν με τους Αρκάδες, εκστρατεύουν στην Ήλιδα και εισβάλλουν στη ολυμπιακή περιοχή. Αντιστάθηκαν οι Ηλείοι στη σκληρή μάχη που ακολούθησε. Την παρακολούθησαν οι Έλληνες θεατές που παρευρίσκονταν στους αγώνες και χειροκροτούσαν ήρεμοι τις ανδραγαθίες της μιάς ή της άλλης πλευράς. Νίκησαν τελικά οι Πισσάτες και οργάνωσαν τους αγώνες για το ερχόμενο έτος κατά το παραδοσιακό πρόγραμμα. Δήλωση “εκεχειρίας”, άφιξη θεατών και έναρξη των αγώνων. Οι Ηλείοι αντέδρασαν και μια στρατιά εισέβαλε στην Άλτι ενώ διεξάγονταν οι αγώνες. Οι Αρκάδες προσπάθησαν να τους αναχαιτίσουν. Τελικά οι Ηλείοι αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν. Οι Αρκάδες λεηλάτησαν τους θησαυρούς της Ολυμπίας και πλήρωσαν τους μισθοφόρους…”

Φυσικά, εδώ παραθέσαμε μόνο ελάχιστα, αν και δηλωτικά, αποσπάσματα από το βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου.

Αν διαβάσει κανείς το βιβλίο αποχτά μια ολοκληρωμένη εικόνα για όσα συνέβαιναν εκείνη την εποχή, έτσι ώστε να μη ξεχνά τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις, τις αντιφάσεις μέσω των οποίων αναπτύχθηκαν οι κοινωνίες και κυρίως να αντιλαμβάνεται τον τρόπο με τον οποίο οι ιδεοληψίες στο παρόν δεν στρεβλώνουν μόνο την ιστορική γνώση αλλά και την προσωπικότητα των σύγχρονων ανθρώπων.

Όσο για το αρχαίο πνεύμα αθάνατο, ας το αφήσουμε να το υπηρετεί ο Ρονγκ, ο Μπαχ, ο Μπλάτερ, ο Πλατινί, οι βιομηχανίες αθλητικών ειδών και της φαρμακοχημείας των “βοηθημάτων”, και οι λοιποί μεγαλέμποροι του αθλητισμού.

Για τη μεταφορά: Θανάσης Σκαμνάκης                 

από:  Kommon