Φάκελος ελληνικές φυλακές

Φάκελος ελληνικές φυλακές

Από την Μαρία Παρέντη

«Ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται από το επίπεδο διαβίωσης των φυλακισμένων της»
F. Dostoyevsky

Φυλακή, ειρκτή, σωφρονιστήριο, τόπος κράτησης, “ψειρού”, όπως και να την πεις δεν αλλάζει. Κανένα σημαίνον δεν είναι ικανό να αλλάξει τη φρίκη του εν λόγω σημαινόμενου.

Η καθιέρωση της φυλακής ως χώρου έκτισης της θεσμοθετημένης τιμωρίας αποτελεί ένα σχετικά σύγχρονο φαινόμενο, η εμφάνιση του οποίου τοποθετείται χρονικά στην εποχή του Μεσαίωνα. Θεωρήθηκε μάλιστα ανθρωπιστικός τρόπος εκτέλεσης ποινής, συγκρινόμενη με την καταδίκη σε θάνατο ή με τις σκληρές και βάναυσες σωματικές κυρώσεις, που χρησιμοποιούνταν πριν τη συγκρότησή της. Η ατομική ελευθερία είναι ύψιστο αγαθό, με αποτέλεσμα η στέρησή του να συνιστά από μόνη της τιμωρία.

Διανύσαμε αιώνες, ξεγράψαμε αγώνες για την ελευθερία και την προστασία της προσωπικότητας, αφήσαμε πίσω ξερονήσια και πολιτικούς κρατουμένους και φτάσαμε σήμερα, πιστοί ακόλουθοι και μιμητές όλων των λανθασμένων προσταγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μιλάμε για Σωφρονιστικά Καταστήματα, που το τελευταίο που κάνουν είναι ο σωφρονισμός.

Οι μνημονιακές πολιτικές των κυβερνήσεων δεν άφησαν τις φυλακές εκτός. Η ήδη υπάρχουσα φρίκη, έγινε εντονότερη με τις περικοπές των κονδυλίων για τη σωφρονιστική πολιτική. Τα μνημόνια έφεραν μαζί τους τη φτώχεια, αλλά και την επινόηση νέων εγκλημάτων κυρίως οικονομικών.Οι κρατούμενοι αυξήθηκαν και οι όποιες ευεργετικές διατάξεις ευαγγελίστηκε ο Σύριζα για τα Σωφρονιστικά Καταστήματα, μάλλον αργούν ανησυχητικά. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί μέσα αντιμετωπίζονται ως πολίτες γ’ κατηγορίας παρά το γεγονός ότι, εκτός από τους ελάχιστους που έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα, είναι ψηφοφόροι. Προεκλογικά τους θυμούνται αρκετοί.

Η σημερινή εικόνα των ελληνικών φυλακών αποτυπώνει μια κατάσταση που διαμορφώθηκε σε βάθος δεκαετιών εγκατάλειψής τους. Συνωστισμός, απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, υπερβολική αστυνομική βία, ελλιπής ως μηδαμινή περίθαλψη, βρώμικα κελιά,γεύματα κατώτατης ποιότητας, απαξίωση της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας του κρατουμένου, υποστελέχωση όσον αφορά τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, κανενός είδους πρόβλεψη για τη μεταχείριση των εξαρτημένων ατόμων, των οροθετικών και των ασθενών, είναι λίγα από τα χιλιάδες προβλήματα με τα οποία έρχεσαι αντιμέτωπος διαβαίνοντας την πόρτα μιας φυλακής στην Ελλάδα του 2016.

Σε κάποια Σωφρονιστικά καταστήματα τα πράγματα είναι ελαφρώς πιο ανθρώπινα, με τους κρατούμενους να παρακαλούν για τη μεταγωγή τους σε αυτά. Τι εννοούμε λέγοντας καλύτερα; Ο αριθμός των ατόμων ανά κελί ανέρχεται στα 10 και όχι στα 30 όπως στις υπόλοιπες. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως τα σωφρονιστικά καταστήματα με χωρητικότητα 9.000 κρατουμένων φτάνουν να ”φιλοξενούν” ως και 12.000-15.000.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α.) έχει πλειστάκις καταδικάσει τη χώρα μας για ‘‘απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων’’.Τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί για την αποπληρωμή των αποζημιώσεων κατόπιν των καταδικαστικών αποφάσεων, βγαλμένα από τις τσέπες των φορολογούμενων, θα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην την εικόνα των ίδιων των φυλακών. Η Ελλάδα είναι επίσης από τις χώρες που δε διαθέτουν φυλακές ημι-λεύθερης διαβίωσης, παρά τις επίμονες προσπάθειες και τις έρευνες έγκριτων νομικών για τη διαμόρφωσή τους.

Εντός της φυλακής ο κρατούμενος βιώνει την απόλυτη έννοια της ”ταξικότητας”, τόσο έντονα όσο ίσως δεν την είχε βιώσει ποτέ του εκτός αυτής. Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους προέρχονται από κατώτερα κοινωνικά-οικονομικά στρώματα και διαθέτουν μάλλον χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Η ζωή ενός έγκλειστου είναι τρόπον τινά ”πολυέξοδη”. Αν θες να αντέξεις τις δυσβάσταχτες μέρες έκτισης της ποινής σου, χρειάζεσαι εκτός μια οικογένεια που να μπορεί να σε στηρίξει οικονομικά.Αυτοί που έχουν χρήματα αγοράζουν τα πάντα σε τιμές εξωφρενικές. Οι πολύ φτωχοί πουλούν μέχρι και τα φάρμακα ή το φαγητό τους, ή πλένουν τα ρούχα των υπολοίπων για ένα τσιγάρο.

Θα περίμενε κανείς πως τα πράγματα θα ήταν καλύτερα στις γυναικείες φυλακές της χώρας. Η αλήθεια είναι άλλη και βαθύτατα σκληρή.Στη γυναικεία πτέρυγα του Κορυδαλλού έχουμε σχεδόν 600 γυναίκες για 270 θέσεις,. Η είσοδος στη φυλακή αποτελεί για εκείνες μια ταπεινωτική διαδικασία την οποία περιγράφουν με φρίκη και δεν ξεχνούν όσο ζουν. Το  γδύσιμο και η σωματική έρευνα, ο ευτελισμός και η απαράδεκτη συμπεριφορά των γυναικών σωφρονιστικών υπαλλήλων, οδηγεί κάποιες από τις κρατούμενες στην αποτρόπαια πράξη του αυτοτραυματισμού ή ακόμη και στην απόπειρα αυτοκτονίας.

Το μέγιστο δεινό όμως του εγκλεισμού για τις γυναίκες,είναι η στέρηση των παιδιών τους.Η μητρική σχέση δέχεται καίριο πλήγμα για τη μητέρα που νιώθει ενοχή προς το παιδί που αφήνει πίσω. Το πρόβλημα μεγαλώνει όταν εκείνη δεν έχει πού να αφήσει το ανήλικο τέκνο ή όταν αυτό είναι βρέφος ή νήπιο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι περισσότερες αποφασίζουν να τα κρατήσουν μαζί τους στη φυλακή. Σε αυτές τις άθλιες συνθήκες που είναι βίαιες και σκληρές ακόμη και για έναν ενήλικο.

Οι κρατούμενοι δεν έχουν το χρόνο και την πολυτέλεια να περιμένουν υπουργικές αποφάσεις και υποσχέσεις.

*Το κείμενο είναι αφιερωμένο στην Κατερίνα Γκουλιώνη, τη ”φωνή των γυναικών κρατουμένων”, την αγωνίστρια, που βρέθηκε νεκρή κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στο τέλος της μεταγωγής της με πλοίο από τον Πειραιά στις φυλακές Νεάπολης Λασιθίου…

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 22.10.2016