Η θηλιά στο λαιμό της Ελλάδας από τα «παιδιά του Σικάγου»

Γράφει: Παναγιώτης Δελής

Μίλτον Φρίντμαν: ο πα-τέρας του νεοφιλελευθερισμού (μέρος 1ο)

Τα κράτη πρόνοιας που οικοδομήθηκαν στις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με πρότυπα αυτά των Σκανδιναβικών Χωρών και της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, υπήρξαν τα πιο επιτυχημένα. Για περίπου τρεις δεκαετίες η οικονομική πολιτική που χάραξε ο Βρετανός καθηγητής του Cambridge, Τζων Μ. Κέυνς, είχε οδηγήσει το Δυτικό κόσμο σε ένα πρωτοφανές επίπεδο ανάπτυξης.

Όμως, δυο κομβικής σημασίας γεγονότα ανέτρεψαν την κατάσταση και έφεραν την παγκόσμια οικονομία σε κρίση μεγαλύτερη από αυτή του 1929.

Το πρώτο ήταν η πτώση της ΕΣΣΔ. Ανεξάρτητα από όσα έχει να της προσάψει η δυτική ιστοριογραφία (και προπαγάνδα πολλές φορές) πιστώνεται και αυτή το μερίδιο της στη μεταπολεμική ευημερία. Αφενός υπήρξε το αντίπαλο δέος και η εναλλακτική λύση έναντι των ΗΠΑ, αφετέρου κάποια κεκτημένα δικαιώματα που παρείχε στους πολίτες της, (κοινωνική ασφάλιση, δωρεάν παιδεία, εργασία, στέγη) άσκησαν πιέσεις ώστε ο καπιταλισμός να αποκτήσει πιο ανθρώπινο πρόσωπο.

Θέλοντας να προλάβω κάποιες ενστάσεις σε αυτό, επισημαίνω ότι υπήρχαν και εγγενείς αδυναμίες στο σοβιετικό μπλοκ (λογοκρισία, περιορισμός των ατομικών ελευθεριών, άκαμπτος κεντρικός σχεδιασμός, χαμηλό βιοτικό επίπεδο) γι’ αυτό και κατέρρευσε άλλωστε. Εντούτοις, επειδή το αποτέλεσμα κρίνεται εκ των υστέρων, δε θεωρώ ότι οι χώρες που ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, την ΕΣΣΔ και ακόμη και η ιδία η Ρωσία, βιώνουν σήμερα μια λιγότερο ζοφερή πραγματικότητα (ο λόγος γίνεται πάντα για τα μεσαία και τα χαμηλότερα στρώματα).

Το δεύτερο ήταν η επιθετική έλευση του νεοφιλελευθερισμού. Όταν ξέσπασε η πρώτη πετρελαϊκή κρίση και ο στασιμοπληθωρισμός κατάφερε ένα ισχυρό πλήγμα στο κεϋνσιανό οικοδόμημα, δόθηκε η ευκαιρία στο Μίλτον Φρίντμαν και τη Σχολή του Σικάγου να θριαμβεύσουν.

Μια νέα, σφιχτή μονεταριστική πολιτική που εμπεριείχε την πλήρη απελευθέρωση των αγορών, κατέφθανε και υποσχόταν θαύματα. Είναι απλά τα πράγματα (ευαγγελίζεται συνοπτικά αυτή η θεωρία) : πρέπει να απομακρύνουμε κάθε κρατική παρέμβαση από την οικονομία, διότι εκείνη διέπεται από τους δικούς της κανόνες και αυτό-ρυθμίζεται από το περίφημο «αόρατο χέρι» της αγοράς.

Με στυλοβάτες τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν, θα άνοιγε μια νέα σελίδα στην παγκόσμια ιστορία.

Και εδώ ξεκινά το δράμα των χωρών που δέχτηκαν τη «θεραπεία σοκ», όπως την αποκαλεί και η Ναόμι Κλάιν στο αποκαλυπτικό έργο της «Το Δόγμα του Σοκ».

Ο θρίαμβος του νεοφιλελευθερισμού δεν ήταν εύκολος. Έχει να επιδείξει αίμα, πόνο και ατέλειωτες προσωπικές τραγωδίες. Από τη μακρινή Χιλή και τη στυγνή δικτατορία του Πινοσέτ, την Ινδονησία του στρατηγού Σουχάρτο, την Πολωνία του Λεχ Βαλέσα, τη Νότια Αφρική του Νέλσον Μαντέλα, έως και τη Ρωσία των Γκορμπατσόφ – Γιέλτσιν, το σενάριο που διαδραματίστηκε ήταν (προσαρμοσμένο στις εκάστοτε περιστάσεις) ίδιο.

Το πρώτο θύμα ήταν η Χιλή. Μια χώρα με τη μακροβιότερη δημοκρατική παράδοση στη Λατινική Αμερική. Όταν, όμως, ο Αλιέντε τόλμησε να προχωρήσει στην εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού, ανετράπη βίαια και ξεκίνησε μια τραγική περίοδος για το Χιλιανό λαό. Η ανεργία εκτινάχτηκε στα ύψη, η παραγωγικότητα έπεσε κατακόρυφα, το κατά κεφαλήν εισόδημα μειώθηκε δραματικά και το χάσμα μεταξύ πλουσίων-φτωχών γιγαντώθηκε.

Όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα του προγράμματος που εφάρμοσε ένα επιτελείο οικονομολόγων (Χιλιανών και μη), οι οποίοι είχαν φοιτήσει στην περιώνυμη σχολή του Σικάγου. Η συνταγή έγραφε (εδώ θα σας θυμίσει κάτι): άμεση ιδιωτικοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της δημόσιας περιουσίας (η περίφημη αξιοποίηση που λέμε στην Ελλάδα τα τελευταία δυο χρόνια), μείωση μισθών, συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, χρηματοδότηση τραπεζών (για να υπάρξει -δήθεν- ρευστότητα στην αγορά) κ.α.

Το πείραμα αποδείχτηκε επιτυχημένο. Από εκεί και έπειτα η θεωρίες του Φρίντμαν θα έβρισκαν ένα πεδίο δόξης λαμπρό. Στην Πολωνία χειραγώγησαν από την πρώτη στιγμή την «Αλληλεγγύη» οδηγώντας τη χώρα σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι προηγουμένως. Στη Νότια Αφρική στραγγάλισαν τη νεογέννητη ηγεσία του Μαντέλα και στη Ρωσία δημιούργησαν τη νεόκοπη τάξη των ολιγαρχών. Ακολούθησαν: η Αργεντινή, το Ιράκ, η Ιρλανδία (ο Κέλτικος Τίγρης που καμάρωναν), το Ντουμπάι, και η λίστα δεν έχει τελειωμό.

Χωρίς να θέλω να παραγνωρίσω και τις επιμέρους ευθύνες αυτών των χωρών, (συμμετοχή τους στο κερδοσκοπικό παιχνίδι, ανοχή σε διεφθαρμένες ηγεσίες) σχεδόν όλες είχαν ένα μεγάλο κοινό. Ήταν χώρες που πριν την έλευση της σχολής του Σικάγου και του ΔΝΤ, έτρεφαν προσδοκίες. Κάποιες από αυτές είχαν μπει σε τροχιά ανάπτυξης, κάποιες άλλες προσπαθούσαν να οικοδομήσουν κράτη πρόνοιας, άλλες επεδίωκαν μια δικαιότερη αναδιανομή του πλούτου, και τέλος, άλλες να αξιοποιήσουν τους πλουτοπαραγωγικούς τους πόρους προς όφελος της κοινωνίας.

Δυστυχώς, όμως, δεν εμπεριέχονταν στα σχέδια του νεοφιλελεύθερου δόγματος και των επιγόνων του (αγορές, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, μεγαλοεπενδυτές, τράπεζες, επίορκους πολιτικούς).

Από το 2009 προστέθηκε στο παγκοσμιοποιημένο, αυτό, ντόμινο και η Ελλάδα. Δε θα πρέπει να μας εκπλήσσουν όλα αυτά που συμβαίνουν στην πατρίδα μας την τελευταία διετία. Δεν πρόκειται για τυχαία επανάληψη της ιστορίας. Είναι ένα συγκεκριμένο σχέδιο που βρίσκεται εν εξελίξει εδώ και 40 χρόνια. Ο αδύναμος κρίκος που λέγεται Ελλάδα, αποδείχτηκε η «κερκόπορτα» της Ευρώπης. Ποτέ μα ποτέ, μια χώρα, η οποία βρίσκεται σε ύφεση, δεν ανακάμπτει με περικοπές. Ωστόσο οι δανειστές μας το διαχειρίστηκαν μια χαρά το παιχνίδι. Μας βρήκαν ευάλωτους και μας πάτησαν την καρωτίδα.

Έπεται και συνέχεια. Η περιφέρεια θα μετατραπεί στη θηλιά που θα πνίξει όλες τις μεταπολεμικές κατακτήσεις. Οι στόχοι είναι προφανείς. Κράτος πρόνοιας, εργασιακά δικαιώματα, μεσαία τάξη, δημόσια περιουσία.

Follow on Twitter: @PanagiotisDel

ΠΗΓΗ: Aixmi.gr