Περίεργες(;) διαδρομές και σκέψεις, για… τις μορφές,

του Θανάση Σκαμνάκη
από: Kommon

Το 1916 στη Ρωσία η περίθαλψη των τραυματιών και η καθημερινή επιβίωση έγινε υπόθεση των λαϊκών επιτροπών. Από εκεί ξεκίνησαν τα σοβιέτ.

 

Διαβάζω στο βιβλίο του Γιώργου Μαργαρίτη “Πλημμυρίδα και άμπωτη”:

“Πιο σημαντική και από την κρίση στην κορυφή ήταν η αντίστοιχη στους μηχανισμούς του κράτους. Το τελευταίο αποδείχτηκε ανίκανο, μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον, να οργανώσει και να διαχειριστεί τα πλέον στοιχειώδη: τον εφοδιασμό του στρατού με τα αναγκαία, τη διατροφή των κατοίκων των πόλεων, την παραγωγή και τη διανομή των πρώτων υλών που χρειαζόταν η βιομηχανία. Ακόμα και η μέριμνα για τους τραυματίες και τους αναπήρους του πολέμου υπερέβαινε τις δυνατότητες αυτού του κράτους που, ως τότε, είχε κυρίως διακριθεί στους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής καταστολής.

Ο συνδυασμός της έκπτωσης του κύρους της κεντρικής αυτοκρατορικής εξουσίας με τη γενική δυσλειτουργία θεσμών και μηχανισμών οδηγούσε αναπόφευκτα σε βαθιά ανατροπή, όσο και αν οι τότε πρωταγωνιστές των γεγονότων δύσκολα διέκριναν τις εξελίξεις.

Για μια φυσική μετάβαση επρόκειτο: στη θέση των οργανισμών που δεν λειτουργούσαν, κατασκευάζονταν σταδιακά παράλληλοι θεσμοί και διοικητικά κέντρα.  Η λειτουργία της βιομηχανίας έπαψε προοδευτικά να ελέγχεται από τις αρμόδιες κρατικές και κυβερνητικές αρχές και πέρασε στα χέρια επιμελητηρίων τα οποία συντόνιζαν τα αναγκαία. Η περίθαλψη των τραυματιών πέρασε αποκλειστικά στην ευθύνη μιας “Πανενωσιακής Ένωσης”, στην οποία προήδρευε ο πρίγκιπας Λβωφ. Η “ιδιωτικοποίηση” της πρόνοιας έδωσε σημαντικό πολιτικό κύρος στον επικεφαλής της.

Τα σημαντικά όμως γίνονταν στα κατώτερα κλιμάκια της κοινωνίας. Για τους κατοίκους των πόλεων αρχικά, για τους εργάτες των εργοστασίων και των άλλων χώρων εργασίας, η καθημερινή επιβίωση έγινε δική τους υπόθεση, καθώς η αγορά δυσλειτουργούσε και το κράτος αδυνατούσε να συντονίσει το οτιδήποτε.

Οι επιτροπές που οργανώθηκαν, για να δώσουν λύσεις στα βασικότερα των προβλημάτων, όπως η διατροφή και η θέρμανση, γρήγορα μαζικοποιήθηκαν και αρθρώθηκαν σε ευρύτερα οργανωτικά σχήματα. Ο μεταξύ τους συντονισμός ήταν αναγκαίος, εάν ήθελαν να λειτουργήσει η κοινωνία και να ικανοποιηθούν τα ζωτικά αιτήματα των συμπολιτών τους που τους είχαν εκλέξει. Τα Σοβιέτ -όπως ονομάστηκαν αυτές οι επιτροπές- έγιναν η πραγματική εξουσία για τους εργαζόμενους…”

 

Αυτά συμβαίνουν στο δεύτερο μισό του 1916. Εξελίχθηκαν την επόμενη χρονιά και συνέβαλαν αποφασιστικά στην νίκη της επανάστασης και την εδραίωση της σοβιετικής εξουσίας.

      

Δεν είναι η νοσταλγία που κάνει ενδιαφέρουσα αυτή την ιστορία. Είναι η ιδέα ενός  αναστοχασμού με δεδομένες τις ιστορικές διαφορές, αλλά και τις αναλογίες, για όλους όσοι δηλώνουν υποστηρικτές της επανάστασης και επαναστάτες οι ίδιοι. Είναι, επίσης, ένα παιχνίδι για το τι είναι και τι φαίνεται, κάθε φορά. Και κυρίως, ποιός είναι και ποιός, απλώς, φαίνεται…. Όταν μιλάμε για επαναστάτες και επανάσταση.