Το σωφρονιστικό σύστημα της Κούβας:δουλειά και σπουδές – ανοιχτές φυλακές

ΦΙΝΤΕΛ: «ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΧΟΛΕΙΑ!»

ΠΗΓΗ: INFOWAR
Η απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού στάθηκε αφορμή για να μπει στην καθημερινότητά μας η «εκπαιδευτική άδεια» και ίσως να «ταρακούνησε» κιόλας κάποιους (από τους πολλούς) που, απολαμβάνοντας την «ελευθερία» εκτός των φυλακών, ξεχνούν ότι οι φυλακισμένοι είναι άνθρωποι με δικαιώματα μεταξύ των οποίων και η μόρφωση.

Προσπαθώντας να απαξιώσουν την Κουβανική Επανάσταση και τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού,του κοινωνικού συστήματος που έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, δεν είναι λίγες οι φωνές στο πολιτικό σκηνικό της χώρας που απευθύνουν στους κομμουνιστές το προβοκατόρικο «ερώτημα» (συνοδευόμενο συνήθως και από ύφος που δηλώνει απαξίωση): «Θέλετε να γίνουμε Κούβα;». Έχοντας βέβαια την αναγκαία (συγ)κάλυψη από το σύνολο των αστικών ΜΜΕ που επιμελώς αποκρύπτουν την πρωτοπόρα πορεία της Κούβας σε τομείς όπως πχ η υγεία και η παιδεία, που θα ζήλευαν πολλές ευρωπαϊκές «προηγμένες» χώρες, μεταξύ τους και η Ελλάδα. Έχει ενδιαφέρον λοιπόν να γνωρίσουμε μερικά στοιχεία για το σωφρονιστικό σύστημα της Κούβας.

Το κείμενο που ακολουθεί προσφέρεται για προβληματισμό και οι ―αναπόφευκτες― συγκρίσεις με την ελληνική ―ζοφερή, καπιταλιστική― «πραγματικότητα», ας γίνουν το έναυσμα για αμφισβήτηση της κατάστασης που κάποιοι μας επέβαλλαν να θεωρούμε περίπου ως μοιραία…
Το κείμενο προέρχεται από το περιοδικό του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας & Αλληλεγγύης:
«ΕΛΛΗΝΟ-ΚΟΥΒΑΝΙΚΑ ΝΕΑ», τ. 112, Απρίλης-Ιούνης 2013
(Μεταφορά στο διαδίκτυο: Οικοδόμος)
*****
ΤΟ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ
ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΕΣ, ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ
ΚΕΝΤΡΑ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ
Το Κομπινάδο δελ Εστε είναι το μεγαλύτερο σωφρονιστικό κατάστημα τns Koύβας και βρίσκεται στην επαρχία Μαγιαμπέκε, κοντά στην Αβάνα. Ο αντισυνταγματάρxnς Ροέλις Οσόριο, διευθυντής των φυλακών, εξηγεί στην εφημερίδα Γκράνμα ότι εδώ το 27% των κρατουμένων εργάζονται με τη θέληση τους και επ” αμοιβή. Η εργασία αποτελεί ακριβώς έναν από τους πυλώνες της επανεκπαίδευσης ενόψει μιας κατοπινής κοινωνικής επανένταξης των φυλακισμένων και συγχρόνως έναν τρόπο να επανορθώσουν τις ζημιές που προξένησαν.
Στο Κομπινάδο δελ Εστε λειτουργεί και ένα κέντρο κατάρτισης, όπου παρέχεται εκμάθηση για τα επαγγέλματα του οικοδόμου, του μπετατζή, του ξυλουργού, του ηλεκτρολόγου και του οξυγονοκολλητή. Όπως δηλώνει ο Λουίς Πίνια Pόχας, υπεύθυνος εκπαίδευσης του κέντρου, η εκμάθηση διαρκεί έξι περίπου μήνες και στο τέλος χορηγείται στους μαθητευόμενους ένα δίπλωμα το οποίο ισχύει στη συνέχεια και εκτός φυλακών.
Επίσης, από το 2004 οι κρατούμενοι μπορούν να επιλέξουν και την ειδικότητα του νοσηλευτή, η οποία παρέχεται σε συνεργασία με το υπουργείο Δημόσιας Υγείας. Γι” αυτό το επάγγελμα, τα κριτήρια επιλογής είναι πιο αυστηρά. Μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, οι κρατούμενοι που επιθυμούν να γίνουν δεκτοί σε αυτό το σεμινάριο δεν πρέπει να έχουν διαπράξει απόπειρα κατά της σωματικής ακεραιότητας άλλου άτομου Τα μαθήματα παρέχονται στο Εθνικό Νοσοκομείο Κρατουμένων, με έδρα το Κομπινάδο δελ Εστε. Το νοσοκομείο αυτό παρέχει τις υπηρεσίες του σε κρατούμενους από όλη την επικράτεια, αν και σε όλα τα καταστήματα κράτησης παρέχεται πρωτοβάθμια ιατρική και οδοντιατρική περίθαλψη και λειτουργούν επίσης θεραπευτήρια για τα άτομα φορείς του AIDS.
Άλλο ένα θετικό σημείο του σωφρονιστικού συστήματος στην Κούβα είναι οι επισκέψεις συζύγων και οικογενειών, στις οποίες έχουν δικαίωμα όλοι οι έγκλειστοι. Επιπλέον, στο Κομπινάδο δελ Έστε λειτουργεί και ένα «οικογενειακό περίπτερο», όπου οι κρατούμενοι μπορούν να περάσουν 24 ώρες με τα πιο κοντινά τους πρόσωπα.
ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ
Από τα 200 καταστήματα κράτησης που λειτουργούν στην Κούβα, τα 155 βρίσκονται εκτός των παραδοσιακών προτύπων. Τα λεγόμενα κέντρα εργασίας και σπουδών είναι ανοιχτές φυλακές, χωρίς κελιά και προστατευτική περίφραξη, χωρίς νυκτερινούς προβολείς και τσιμεντένια παρατηρητήρια, από όπου οι κρατούμενοι βγαίνουν για να πάνε να δουλέψουν εκτός φυλακής. Δημιουργήθηκαν από το «Καθήκον Εμπιστοσύνη», ένα σχέδιο στα πλαίσια της «Μάχης των Ιδεών», εμπνευσμένο από την έκκληση του Φιντέλ «να κάνουμε τις φυλακές σχολεία».
Σε ένα από αυτά τα κέντρα, που λειτουργεί στο Σαν Αγουστίν, στην επαρχία Ματάνσας, οι 300 κρατούμενοι επωφελούνται από εξασφαλισμένη δουλειά (με αμοιβή 800 περίπου πέσος το μήνα), άδειες για να Βλέπουν τις οικογένειες τους, συχνότερο επισκεπτήριο και πιο χαλαρά συστήματα ασφάλειας. Από την άλλη πλευρά όμως, πρέπει να ανταποκρίνονται σε μια αυστηρή πειθαρχία και σε ένα σύστημα ελέγχου και θετικής επιρροής, με προορισμό την επανένταξη τους στην κοινωνία.
Σε αυτό το καθεστώς ελάχιστης αυστηρότητας, υπό το οποίο εκτίει την ποινή του ο μισός σχεδόν έγκλειστος πληθυσμός της χώρας, έχουν πρόσβαση είτε άτομα που δεν αντιπροσωπεύουν σοβαρό κίνδυνο, είτε άτομα που επέδειξαν καλή διαγωγή. Αποτελεί τμήμα του κλιμακωτού σωφρονιστικού συστήματος τnς Κούβας, όπου κανείς μεταφέρεται από φυλακές μεγίστης ασφαλείας, ασφαλείας και ελάχιστης ασφαλείας (κλειστά καταστήματα) ως τα ανοιχτά κέντρα κράτησης. Όλοι οι τρόφιμοι των κέντρων εργασίας και σπουδών εναλλάσσουν τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες με την κοινωνικά και προσωπικά επωφελή επαγγελματική απασχόληση, κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα, τη γεωργία ή τη βιομηχανία. Οι κρατούμενοι έχουν έτσι την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν στην πράξη τις γνώσεις που αποκτούν στα κέντρα κατάρτισης των «ανοιχτών φυλακών», όπου ακριβώς η κατάρτιση αποτελεί ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας του συστήματος.
Το κέντρο εργασίας και σπουδών στο Σαν Χουάν του Πινάρ δελ Ρίο παρέχει εκπαίδευση για δώδεκα σχολικές χρονιές και διαθέτει βιβλιοθήκη, αίθουσα εκμάθησης ηλεκτρονικών υπολογιστών και ένα κέντρο κατάρτισης για διάφορα επαγγέλματα. Οι 500 περίπου τρόφιμοι αυτού του κέντρου δουλεύουν σε όλη την επαρχία, κυρίως στην οικοδομή και τη βιομηχανία, σε δουλειές που έχουν σχέση με την ανέγερση κατοικιών για τους πληγέντες από τους τυφώνες ως την κατασκευή τούβλων προς πώληση στον πληθυσμό ή για κοινωνικά έργο. Το σχέδιο αυτό βρίσκει μεγάλη απήχηση στον πληθυσμό και έχει επεκταθεί σε ολόκληρη την επικράτεια. Στην Ορκίτα, στην επαρχία Σιενφουέγος, οι κρατούμενοι στις «ανοιχτές φυλακές» δουλεύουν σε ποικίλες καλλιέργειες, στα πλαίσια ενός γεωργικού προγράμματος.
Σε αντίθεση με ό,τι θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς, το ποσοστό αποδράσεων είναι σχεδόν μηδενικό, όπως δηλώνει ο ταγματάρχης Χόρχε Φονσέκα Καλσαδίγια, διευθυντής του κέντρου εργασίας και σπουδών στη Λίμα της Γουαναμπακόα, κοντά στην Αβάνα. Εδώ η δουλειά είναι ακόμα πιο σημαντική, σχολιάζει, διότι ο κρατούμενος βρίσκεται στον προθάλαμο της αποφυλάκισης με αναστολή. Το κέντρο εργασίας και σπουδών της Λίμα έχει συνάψει εργασιακές συμβάσεις με 18 κρατικούς οργανισμούς, επιφορτισμένους με την ανέγερση κατοικιών και την εξυγίανση της πρωτεύουσας, μεταξύ άλλων.
ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟ
Στους Κουβανούς φυλακισμένους παρέχεται όχι μόνο κατάρτιση για διάφορα επαγγέλματα, αλλά και σχολική εκπαίδευση. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πάνω από 27.000 κρατούμενοι έχουν ενταχθεί στα διάφορα επίπεδα εκπαίδευσης. Επίσης, σε αυτά τα κέντρα κράτησης εφαρμόζεται το πρόγραμμα «Διαπαιδαγώγησε το παιδί σου», που στοχεύει στη σύσφιξη των δεσμών μεταξύ εκείνων που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους και των οικογενειών τους. «Είναι πάρα πολύ ωραίο», σχολιάζει ο Ανέλ, ένας από τους κρατουμένους. «Μας μαθαίνουν πώς πρέπει να κάνουμε ορισμένα πράγματα στις διάφορες ηλικίες ενός παιδιού. Για μένα ήταν μια καταπληκτική εμπειρία, να κάνω κάτι μαζί με τη γυναίκα μου και την κόρη μου, παρ” όλα τα χρόνια που είμαι στη φυλακή».
Οι δημόσιοι λειτουργοί που δουλεύουν με τους κρατουμένους αναγνωρίζουν ότι η ατμόσφαιρα στα κέντρα εργασίας και σπουδών συμβάλλει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην ενστάλαξη συνηθειών και αξιών και δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, με σκοπό την κοινωνική επανένταξη αυτών των ατόμων.
Εξάλλου, οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι σε αυτά τα κέντρα παρατηρείται μεγαλύτερη πειθαρχία και τάξη μεταξύ των κρατουμένων. Από το σύνολο των τροφίμων που μεταφέρθηκαν σε κέντρα κράτησης ελαχίστης ασφαλείας, το 50% έχει επωφεληθεί από κάποιας μορφής πρόωρη απόλυση υπό όρους, λόγω καλής διαγωγής, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία στην Κούβα, ενώ μόνο ένα 5% επέστρεψε σε κλειστά καταστήματα κράτησης λόγω παραβίασης των όρων παραμονής σε «ανοιχτές φυλακές».
Η σιωπηλή αυτή επανάσταση, που επεκτείνεται στο σωφρονιστικό σύστημα ολόκληρης της Κούβας, με άξονες την εργασία και την εκπαίδευση, ανταποκρίνεται σε μια βασική αρχή του κοινωνικού σχεδίου της χώρας, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων και των ανησυχιών του