 |
| Τα προεόρτια: Τεράστια ουρά χθες έξω από κατάστημα καλλυντικών στη Θεσσαλονίκη, που έκανε δώρο ένα κραγιόν για αγορές άνω των 70 € | MOTIONTEAM/ΦΑΝΗ ΤΡΥΨΑΝΗ |
Hταν να μη γίνει η αρχή... Πρώτη η αλυσίδα πολυκαταστημάτων Public προανήγγειλε ότι στις 25 Νοεμβρίου ο αμερικανόφερτος θεσμός τού «Βlack Friday» έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε μια διαφημιστική καμπάνια που μετρούσε αντίστροφα, καλώντας τον πελάτη σε καταναλωτική εγρήγορση μέχρι την πολυπόθητη Μαύρη Παρασκευή των εκπτώσεων.
Σύντομα μπήκαν στον χορό δεκάδες καταστήματα, αρχικά από τον χώρο των εκπτωτικών χωριών και των εμπορικών κέντρων, για να ακολουθήσουν σχεδόν όλες οι μεγάλες πολυεθνικές και μη αλυσίδες, μέχρι τα μικρά καταστήματα των συνοικιών. Οι πιο προχωρημένοι μάλιστα ξεκίνησαν νωρίτερα τις εκπτώσεις, ακολουθώντας πάλι το αμερικάνικο παράδειγμα που εκτός από τη Μαύρη Παρασκευή έχουν ήδη εγκαινιάσει και την «Καφέ Πέμπτη» ως μέρα προ-εκπτώσεων.
Tι είναι όμως η Μαύρη Παρασκευή και γιατί πρέπει να μας αφορά;
Στις ΗΠΑ, όπου αποτελεί θεσμό από το 1933, συμπίπτει με τη γιορτή της Ημέρας των Ευχαριστιών και συνοδεύεται από σκηνές ακραίας καταναλωτικής φρενίτιδας, με κράχτη τις δήθεν τεράστιες εκπτώσεις.
Στην πράξη, οι περισσότερες προσφορές αποδεικνύονται μάλλον παραπλανητικές αφού, σύμφωνα με ρεπορτάζ οικονομικών εφημερίδων όπως η Wall Street Journal, τις ίδιες και καλύτερες τιμές βρίσκει κανείς και σε άλλες ημέρες του χρόνου.
Οι αμερικανικές Μαύρες Παρασκευές έχουν τη δική τους λίστα θυμάτων, μετρώντας από τραυματίες από κλοτσοπατινάδα, συμπλοκές με την αστυνομία που ψεκάζει με σπρέι πιπεριού τα λεφούσια των καταναλωτών, μέχρι νεκρούς.
Πραγματικά μαύρη επέτειος αποδείχθηκε η Ημέρα των Ευχαριστιών του 2008, όταν πάνω από 2.000 ανυπόμονοι πελάτες εισέβαλαν στην κυριολεξία στο υποκατάστημα της αλυσίδας Wal-Mart στο Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης, σπρώχνοντας επίμονα την είσοδο πέντε λεπτά πριν ανοίξει το κατάστημα και ποδοπατώντας μέχρι θανάτου έναν από τους υπαλλήλους που υποχρεώθηκαν από τη διεύθυνση να σχηματίσουν ανθρώπινη αλυσίδα για να αναχαιτίσουν τους πελάτες.
Οπως έχει καταγραφεί στα ρεπορτάζ της εποχής, οι πελάτες συνέχισαν να πατάνε κυριολεκτικά επί πτωμάτων ακόμα και αφού είχαν καταφτάσει οι αστυνομικοί και το ασθενοφόρο για να παραλάβει τον τραυματία - που εξέπνευσε κάτω από τις σόλες του αφηνιασμένου πλήθους.
Μπορεί στην Ελλάδα να μην έχουμε δει τέτοιες εικόνες βαρβαρότητας, ωστόσο καμπάνιες όπως αυτή μεγάλης αλυσίδας ηλεκτρονικών ειδών, που προτρέπουν χάριν αστεϊσμού τους καταναλωτές να έλθουν στο κατάστημα με γάντια του μποξ, μας δείχνουν ότι ο καταναλωτικός κρετινισμός δεν απέχει πάρα πολύ.
Η αντίστροφη τάση
«Να είστε άνθρωποι - Μην ψωνίζετε τη Μαύρη Παρασκευή» συμβουλεύει τους αναγνώστες του το Slate - ένα από τα δημοφιλέστερα και πιο επιδραστικά ηλεκτρονικά περιοδικά στις ΗΠΑ.Το κατεξοχήν επιχείρημα ενάντια στα ψώνια ανήμερα της γιορτής των Ευχαριστιών είναι ότι οι εμποροϋπάλληλοι, ειδικά στις μεγάλες αλυσίδες, υποχρεώνονται σε εξαντλητικά ωράρια, υπό ακραίες συνθήκες, μάλιστα μια μέρα που για όλους τους υπόλοιπους είναι αργία.
Κάτι σαν τις δικές μας Κυριακές με τα ανοιχτά καταστήματα ή τις «Λευκές Νύχτες».
Ο εξαναγκασμός των υπαλλήλων να εργαστούν σε μέρα αργίας δεν αφορά την ελληνική εκδοχή του Black Friday, αν και το άτυπο ξεχείλωμα του ωραρίου είναι παραπάνω από βέβαιο.
Κι αν στην Ελλάδα αντιγράφουμε τελευταίοι και καταϊδρωμένοι τα έθιμα της Εσπερίας σαν επαρχιώτες συγγενείς, στο εξωτερικό διαφαίνεται ήδη η αντίστροφη τάση.
Στη Βρετανία, κινήσεις πολιτών υπέβαλαν ψήφισμα στο Κοινοβούλιο και την κυβέρνηση ζητώντας να απαγορευθεί η Μαύρη Παρασκευή ως ένα «βάναυσο εισαγόμενο έθιμο, που οφείλουμε να το σταματήσουμε πριν γίνει θεσμός».
Το σκεπτικό της συλλογής υπογραφών, που ωστόσο απορρίφθηκε από τη βρετανική Βουλή, ήταν ότι η Μαύρη Παρασκευή «ενθαρρύνει τη βίαιη συμπεριφορά του όχλου, αναγκάζει το κράτος να δαπανά δημόσιους πόρους επιστρατεύοντας αστυνομικούς για να επιτηρούν τους καταναλωτές, ενώ οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι γιγάντιες αλυσίδες πολυκαταστημάτων».
«Ο κόσμος μπορεί να ξοδεύει τα χρήματά του όπως θέλει, αλλά δεν αποτελεί κρατικό παρεμβατισμό να περιορίζονται οργανωμένες εμπορικές δράσεις που έχουν ως αποτέλεσμα να γρονθοκοπιούνται και να ποδοπατιούνται ώς και ανάπηροι άνθρωποι με έπαθλο μια λίγο φτηνότερη τηλεόραση», κατέληγε το ψήφισμα.
Το μποϊκοτάρισμα
Στις ΗΠΑ, κινήματα καλούν σε μποϊκοτάζ της Μαύρης Παρασκευής, ενώ μεγάλες αλυσίδες όπως η Costco διαφημίζουν με περηφάνια ότι τα καταστήματά τους θα παραμείνουν κλειστά, προβάλλοντας το προφίλ των «φιλικών στην οικογένεια επιχειρήσεων» που σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων τους για ξεκούραση την ημέρα της αργίας.Ενα άλλο επιχείρημα ενάντια στις Black Friday στις ΗΠΑ είναι ότι δεν ωφελούν την αγοραστική κίνηση στο σύνολό της, αλλά λειτουργούν ως εσωτερικός ανταγωνισμός μεταξύ των καταστημάτων, που επιδίδονται σε αγώνα δρόμου ποιος θα ανοίξει πρώτος και ποιος θα ξεχειλώσει περισσότερο την εκπτωτική σεζόν με επίκεντρο την Ημέρα των Ευχαριστιών, συχνά εις βάρος των πωλήσεων τις υπόλοιπες ημέρες.
Σε περιοχές της πιο ευκατάστατης Νέας Αγγλίας, όπως η Μασαχουσέτη, το Μέιν και το Ρόουντ Αϊλαντ, οι αρχές απαγορεύουν το άνοιγμα των καταστημάτων την Ημέρα των Ευχαριστιών.
Αντίστοιχα, πολιτειακός νομοθέτης στο Οχάιο εισήγαγε νόμο που θα υποχρεώνει τους καταστηματάρχες να πληρώνουν τριπλό μεροκάματο σε όσους εργάζονται την ημέρα αυτή, ενώ όσοι αρνούνται να εργαστούν δεν πρέπει να υφίστανται συνέπειες.
«Καφρίλα εργοδοτική»
Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, ο εμπορικός κόσμος προσδοκά να δει «άσπρη μέρα» από τη Μαύρη Παρασκευή. Ωστόσο, στελέχη του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους για ανάλογες δράσεις, δηλώνοντας ότι η εκπτωτική σεζόν είναι ήδη πολύ μεγάλη και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα αντέξουν το κόστος συμμετοχής σε αντίστοιχες προωθητικές ενέργειες - που συχνά είναι παραπλανητικές.«Η Μαύρη Παρασκευή δεν είναι γιορτή, είναι καφρίλα εργοδοτική - καταναλωτική» σημειώνει με τη σειρά του ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου και Ψηφιακών Ειδών, καλώντας τους εμποροϋπαλλήλους να περιοριστούν στα συνήθη καθήκοντά τους εκείνη τη μέρα και να μη γίνουν θύματα ή θηριοδαμαστές των καταναλωτών.
Αντίστοιχα, απευθύνουν έκκληση στο κοινό να επιδείξει σεβασμό και αυτοσεβασμό και να μην παρασυρθεί από τις προσκλήσεις σε αγοραστικό σαφάρι, που ενίοτε καταλήγουν σε φαινόμενα καταναλωτικού κανιβαλισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.