Όταν τα άνθη του λωτού κρύβουν μια σφαγή. Μια ιστορία από το Βιετνάμ

της Μαριάννας Τζιαντζή

Στο Βιετνάμ βρίσκεται αυτές τις μέρες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς. Πολλές συζητήσεις θα κάνει, πολλούς επίσημους θα συναντήσει, πολλά αξιοθέατα θα δει. Αυτό που σίγουρα δεν θα δει είναι το ποίημα που γράφτηκε και χαράχτηκε πριν λίγα χρόνια για τους σφαγιασμένους ενός μικρού χωριού, του Χα Μάι. Εκεί, το 1968, Νοτιοκορεάτες στρατιώτες της μονάδας «Γαλάζιοι Δράκοι», που πολεμούσαν ενάντια στον κομμουνισμό στο πλευρό των Αμερικανών, δολοφόνησαν εν ψυχρώ 135 αμάχους, γέροντες, γυναίκες και παιδιά, ανάμεσά τους και βρέφη που δεν είχαν ακόμα χρονίσει, με πρόσχημα να εμποδιστεί ο ανεφοδιασμός των Βιετκόνγκ. Μία ώρα μόνο κράτησε η επιχείρηση. Χαράματα. Ύστερα έκαψαν τα σπίτια και τα πτώματα και ο τόπος της σφαγής ισοπεδώθηκε.

Περίπου τριάντα χρόνια αργότερα, ένας σύλλογος βετεράνων Νοτιοκορεατών, θέλοντας να ξεπλύνει την ντροπή, χρηματοδότησε την ανέγερση ενός μνημείου στον τόπο της μαζικής εκτέλεσης. Ένα όμορφο μνημείο, μεγάλο σαν σπίτι, με μια περίτεχνη παραδοσιακή στέγη. Σε μια μεγάλη επιτύμβια πλάκα έχουν χαραχτεί τα ονόματα και τα έτη γέννησης των μαρτύρων ενηλίκων και των παιδιών. Όπως βλέπουμε στη φωτογραφία, εκτελέστηκαν και μωρά που δεν είχαν γεννηθεί το 1968, δεν είχαν χρονίσει ακόμα. Όμως πουθενά δεν υπάρχει καμία εξήγηση για όλους εκείνους τους θανάτους. Πώς πέθαναν;

Όταν ολοκληρώθηκε το μνημείο, στο πίσω μέρος της επιτύμβιας πλάκας υπήρχε μια ποιητική περιγραφή των γεγονότων εκείνης της μέρας, ένας θρήνος για την ακρίβεια. Όμως οι Νοτιοκορεάτες διπλωμάτες, που επισκέφθηκαν το χωριό το 2000, λίγο πριν τα επίσημα εγκαίνια, παραπονέθηκαν για το ποίημα. Έτσι οι ίδιοι οι Βιετναμέζοι, με την προτροπή της κυβέρνησης, κάλυψαν το ποίημα με μια μεγάλη κατακόρυφη πλάκα με ζωγραφισμένα άνθη του λωτού (βλ. πάνω φωτογραφία). Μια όμορφη ζωγραφιά που «σκότωσε τη μνήμη του σκοτωμού».

«Μακάρι το χώμα και τα δέντρα πάνω του να θυμούνται την ιστορία αυτής της σφαγής», έλεγε εκείνο το επίγραμμα. Υπάρχουν φράσεις ακόμα πιο σπαραχτικές, για φλεγόμενες μητέρες και μωρά που ζητούσαν το στήθος της νεκρής μάνας… Οι κάτοικοι του χωριού δεν ήθελαν ούτε μια λέξη να σβηστεί, να αλλαχτεί. Πολλοί κράτησαν αντίγραφο σε χαρτί και αρκέστηκαν στη ζωγραφισμένη πλάκα, ελπίζοντας ότι κάποια μέρα θα μπορέσουν να την ξηλώσουν. «Αυτή είναι η ιστορία μας, το παρελθόν μας, η αλήθεια μας», έλεγαν.

Γιατί οι Βιετναμέζοι δέχτηκαν αυτό το συμβιβασμό; Γιατί εκείνοι που πολέμησαν ηρωικά και κέρδισαν τον πόλεμο επέτρεψαν στους ηττημένους να γράψουν την ιστορία εκείνου του πολέμου;

Στα ερωτήματα αυτά προσπαθεί ο Βρετανός Νικ Ντέιβις, αστέρι της ερευνητικής δημοσιογράφος, που το 2015 ταξίδεψε σε όλο το Βιετνάμ και επισκέφθηκε το χωριό Χα Μάι. Οι ίδιοι οι κάτοικοι του είπαν ότι η απάντηση είναι απλή: Η Νότια Κορέα, ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές στο Βιετνάμ, δέχτηκε να χρηματοδοτήσει την ανέγερση ενός νοσοκομείου στην περιοχή, υπό τον όρο να εξαφανιστεί κάθε αναφορά στο ρόλο των στρατιωτών της.

Και οι Βιετναμέζοι δέχτηκαν. Αυτός ο συμβιβασμός, σύμφωνα με τον Ντέιβις, βρίσκεται στον πυρήνα του τι συνέβη στο Βιετνάμ 42 χρόνια μετά τη νίκη του, στις 30 Απριλίου 1975.

Καλό πράγμα η ειρήνη και η συνεργασία μεταξύ των χωρών, όμως εδώ έχουμε να κάνουμε με τη βάναυση αποσιώπηση της ιστορικής μνήμης εν ονόματι της ανάπτυξης, της προόδου. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο Βιετνάμ, αλλά συχνά συντελείται και σε προσωπικό επίπεδο: αποσιωπούμε, αφήνουμε να βουλιάξει η μνήμη των νεανικών αγώνων μας, με όλες τις πλάνες, τα λάθη αλλά και τη φλόγα και τη ανιδιοτέλειά τους.

Στάχτη έγιναν οι 135 κάτοικοι του Χα Μάι. Και παραφράζοντας τους στίχους θα λέγαμε ότι όλοι εκείνοι οι νεκροί «πίσω από τους πολύχρωμους λωτούς, κάτω απ’ το χώμα, με τα καρβουνιασμένα χέρια τους κρατάνε της καμπάνας το σχοινί». Αυτό που πίστεψαν γι’ Ανάσταση δεν ήρθε ακόμα. Η υπόμνηση εκείνου του εγκλήματος, που ήταν ένα ανάμεσα στα πολλά, δεν έχει σκοπό να υποδαυλίσει το μίσος για τον παλιό εχθρό, αλλά να μας κάνει λιγότερο αδιάφορους απέναντι στα εγκλήματα που συντελούνται σήμερα, στα χρόνια των ακήρυχτων πολέμων.

ΠΗΓΗ:| MediΑ Oasis