ΚΚΕ για 100 χρόνια από τον Οκτώβρη: Στις καλένδες τα δύσκολα…

Του Αλέκου Αναγνωστάκη

Το ΚΚΕ δημοσίευσε τη διακήρυξη για τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η αίσθηση που αποκομίζει κάποιος από την ανακοίνωση δεν είναι αυτή του επαίνου, της κριτικής του Οκτώβρη και της αναζήτησης στο όνομα των μελλούμενων επαναστάσεων, όπως αντιμετώπισαν οι κλασικοί την ηττημένη Παρισινή Κομμούνα. Αισθάνεται σαν να δανείζεται κάποιος μια σεβάσμια αμφίεση, να επικαλείται τα πνεύματα του παρελθόντος και με μια δανεισμένη γλώσσα να θέλει, μάταια, να μπει στη νέα σκηνή της ιστορίας.

Στο κείμενο καταγράφεται και υπογραμμίζεται αυτό που υπήρξε. Ότι δηλαδή, ήταν «το κορυφαίο κοσμοϊστορικό γεγονός του 20ού αιώνα που απέδειξε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ανίκητος» και «αποτέλεσε, στον ιστορικό χρόνο, τη συνέχεια των εξεγέρσεων των δούλων, των χωρικών του Μεσαίωνα, των αστικών επαναστάσεων, αλλά ταυτόχρονα και την κορύφωση και την υπέρβασή τους».

Ύστερα τα πράγματα δυσκολεύουν. «Η Οχτωβριανή Επανάσταση –τονίζεται– απέδειξε την ορθότητα της λενινιστικής σκέψης ότι η νίκη του σοσιαλισμού είναι δυνατή σε μια χώρα ή σε ομάδα χωρών, ως συνέπεια της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού».

Αλλά το κόμμα των μπολσεβίκων, υπό τον Στάλιν, το ζήτημα της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα» το θέτει –και μάλιστα όχι αποδεικτικά, αλλά αξιωματικά– για πρώτη φορά στα τέλη του 1924. Πως λοιπόν χρεώνεται αυτή η θέση στη σκέψη του Λένιν και πως η θέση αυτή δικαιώνεται με την κατάρρευση και την ποιότητά της; Η νέα κοινωνία δομήθηκε και κατέρρευσε;

Αυτό που όντως συνέβη είναι η νίκη της επανάστασης σε μια χώρα και μάλιστα σχετικά καθυστερημένη. Τα της οικοδόμησης, όμως, του σοσιαλισμού σε μια χώρα είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα. Δεν είναι μόνο ο Λένιν που έγραφε το Μάρτη του 1919 πως «ολοκληρωτική και τελική νίκη …δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί μόνο στη Ρωσία. Μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν το προλεταριάτο νικήσει τουλάχιστον σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες ή έστω σε μερικές από τις μεγαλύτερες». Είναι και η πραγματικότητα που εμφανίζεται σκληρότερη. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το προλεταριάτο νίκησε –υποτίθεται– στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, από τη Τσεχία ως την Κίνα και από το Βιετνάμ ως τη Λιθουανία. Αλλά όσο απλωνόταν τόσο «τα καθεστώτα» διαβρώνονταν. Γιατί;

«Ο Οκτώβρης του 1917 επιβεβαίωσε επίσης», αναφέρει η ανακοίνωση, «ότι η πραγματοποίηση της ιστορι­κής αποστολής της εργατικής τάξης δεν καθορίζεται από το ποσοστό της στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, αλλά από το γεγονός ότι είναι ο φορέας των νέων σοσιαλιστικών σχέ­σεων παραγωγής». Η δύνα­μη των ιδεών όντως πολλα­πλασιάζει την ισχύ των μαχό­μενων κοινωνικών δυνάμε­ων. Αλλά ως πόσο; Δηλαδή, η ήδη αδύναμη εργατική τάξη της Ρωσίας κατά το ’17 και η περαιτέρω αποδυνάμωση της κατά την επιδρομή 14 ιμπερι­αλιστικών χωρών και τον εμ­φύλιο δεν συνέτειναν στις σο­βαρές αλλαγές στο κόμμα και στις αναδιπλώσεις στην εξέλι­ξη της επανάστασης;

 ­

«Η Οχτωβριανή Επανά­σταση», διακηρύσσεται επί­σης, «έφερε στο προσκήνιο μιαν ανώτερη οργάνωση της κοινωνίας, που διέφερε ριζι­κά απ’ όλα τα συστήματα που προηγήθηκαν ιστορικά». Τα πρώτα χρόνια επιχειρήθηκε να ληφθούν και λήφθηκαν μέ­τρα σοσιαλιστικού χαρακτήρα. Το κείμενο προσδιορίζει πως αυτό έγινε μετά το 1929 που «σήμανε την έναρξη της επί­θεσης των δυνάμεων του σο­σιαλισμού», όταν σταμάτησε η μετακίνηση των μπολσεβί­κων από τον πολεμικό κομ­μουνισμό (1917-22) στη ΝΕΠ (1922-28). Έστω. Αλλά γιατί υπήρξε αυτή η ταλάντωση και γιατί οι μπολσεβίκοι πολυδια­χωρίσθηκαν τότε; Επιπλέον, τα σοσιαλιστικά μέτρα αυτά κυρι­άρχησαν ολοκληρωτικά; Και αν ναι, από πότε και ως πό­τε; Ως τα πρώτα μεταπολεμι­κά χρόνια, όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ;

Η διακήρυξη αναγνωρίζει κάποια προπολεμικά λάθη για να υπογραμμίσει πως η κατά­σταση άρχισε να αναστρέφε­ται από το 20^ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956). Αυτό αποτέλε­σε «σημείο στροφής που ξεχω­ρίζει επειδή σε αυτό, με όχη­μα τη λεγόμενη “προσωπολα­τρία”, υιοθετήθηκαν μια σει­ρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήμα­τος, των διεθνών σχέσεων, εν μέρει και της οικονομίας».

Τα μέτρα κυριάρχησαν, λοιπόν, και οδήγησαν σε ένα ανώριμο και διαμορφούμε­νο κομμουνισμό, όπως ση­μειώνεται στο κείμενο, άρα και σε ένα εύθραυστο στάδιο του κομμουνισμού; Τότε όμως προκύπτουν πολλαπλά ερωτή­ματα. Τι είδους ανωριμότητα εμφανίζεται; Τι σημαίνει αυ­τό συγκεκριμένα για τις παρα­γωγικές σχέσεις και τις παρα­γωγικές δυνάμεις που κληρο­νομούνται και αλλάζουν; Και πως δομείται το κράτος μετά την επανάσταση κατά την ανώ­ριμη εκδοχή του;

Φυσικά, η παλιά αστική κρατική μηχανή, με την επα­νάσταση, καταστρέφεται και αντικαθίσταται από μια και­νούρια που ως διαρκή και τε­λικό σκοπό έχει την «απονέ­κρωσή» της, την αφομοίω­σή της δηλαδή από τις ίδιες τις δημοκρατικά οργανωμέ­νες λαϊκές οργανώσεις. Θε­ωρούν οι συντάκτες της ανα­κοίνωσης πως συντελούνταν κάτι τέτοιο στη Ρωσία και στις άλλες χώρες; Θεωρούν δηλα­δή πως τα «κράτη της ανατο­λής», στην εξέλιξή τους και τε­λικά ήταν εργατικά κράτη;

ΠΡΙΝ

inShare