Γιατί τόσο μίσος με τον εργατικό κώδικα της Γαλλίας; (Του Γιώργου Βασσάλου)

Γιώργος Βασσάλος @YiorgosVa – Διάδρομοι Βρυξελλών

Από το 2015 όταν ο Εμ. Μακρόν ως υπουργός του Ολλάντ ξεκινούσε την πρώτη του νομοθετική επίθεση στο γαλλικό εργατικό κώδικα, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ επευφημούσε  τονίζοντας όμως ότι θα χρειαστεί «ένας νόμος Μακρόν 2 κι ένας νόμος Μακρόν 3».  Ο «Νόμος Μακρόν 2» ονομάστηκε τελικά «Νόμος Ελ Κομρί» και πέρασε σε μορφή διατάγματος το 2016. Προκάλεσε τη μεγαλύτερη κοινωνική αναταραχή στη Γαλλία όχι μόνο από το 2010, αλλά στην πραγματικότητα από το 2006. Το πολιτικό του αποτέλεσμα ήταν η ουσιαστική διάλυση του μόλις πριν λίγα χρόνια κραταιού γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο έπεσε από τις 284 στις 30 έδρες. Τον περασμένο μήνα ολοκλήρωσε την πώληση των ιστορικών κεντρικών γραφείων του στην οδό Σολφερινό του Παρισιού.

Ως Πρόεδρος σήμερα, ο Εμμανουέλ Μακρόν επιχειρεί την τελική κατεδάφιση καθιερώνοντας συμβάσεις σε επίπεδο επιχείρησης που θα μπορούν να προβλέπουν κατώτερες προδιαγραφές από αυτές που προβλέπονται στις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ή τον εθνικό κώδικα εργασίας με βάση το «νόμο Μακρόν 3» ή «νόμο εργασίας ΧΧL» που πέρασε με διάταγμα. Σε πρόσφατο άρθρο του ο Λ. Βατικιώτης έγραψε για τη νέα εργατική αναταραχή που προκαλεί αυτή του η πρωτοβουλία ενώ στην πραγματικότητα εκλέχτηκε μόνο  και μόνο για να μη φτάσει στην εξουσία η Μαρίν Λεπέν. Η εργατική αυτή αναταραχή υποχρεώνει ήδη τους εργοδότες σε κλάδους όπως οι οδικές μεταφορές και τα λιμάνια να αρχίζουν  να υπογράφουν με τα συνδικάτα συμφωνίες εξαίρεσης από το νόμο.

Τι είναι αυτό όμως που ωθεί ολόκληρα κόμματα στην πολιτική αυτοκτονία ή ένα νέο πρόεδρο όπως ο Μακρόν στο να γίνεται ο πιο πρόωρα μη δημοφιλής πρόεδρος της 5ης γαλλικής δημοκρατίας και στο να εκτοξεύει προσβολές σε τακτά πλέον διαστήματα εναντίον των εργαζομένων («άνθρωποι που δεν είναι τίποτα», «τεμπέληδες» που τα κάνουν «μπουρδέλο»); Ποιου στόχου η επίτευξη μπορεί να αξίζει τέτοιες «θυσίες» από τους αστούς πολιτικούς; 

Ο στόχος αυτός είναι ότι πρέπει άμεσα να πέσει το ποσοστό κάλυψης από συλλογικές συμβάσεις στη Γαλλία που είναι πρώτη στην Ευρώπη με 98% στον ιδιωτικό τομέα. Τέτοια… «σοβιετικά» ποσοστά δε χωρούν στη σημερινή ΕΕ. Από την αρχή της κρίσης του 2008, η διάλυση της οργανωμένης εργασίας και το σπάσιμο της υποχρέωσης να διαπραγματεύονται μαζί της ήταν ο κύριος στόχος των καπιταλιστών και των πολιτικών τους εκπροσώπων.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του 98% οφείλεται σε κλαδικές συμβάσεις που ισχύουν ακόμα και σε επιχειρήσεις οπού δεν υπάρχουν συνδικάτα. Καταργώντας τη σχεδόν αυτόματη ανανέωση των συμβάσεων και την ιεραρχία που έλεγε ότι οι επιχειρησιακές συμβάσεις μπορούν να προβλέπουν μόνο ανώτερες προδιαγραφές από τις κλαδικές συμβάσεις, που μπορούσαν με τη σειρά τους να προβλέπουν μόνο ανώτερες προδιαγραφές από τον Κώδικα Εργασίας, ο νόμος «Μακρόν 3» θα αντικαταστήσει τη σημερινή πιο ρυθμισμένη αγορά εργασίας στην ΕΕ, με μια ζούγκλα επιχειρηματικών «συμφωνιών» με ανίσχυρα σωματεία και ψευτοσωματεία στα χέρια των εργοδοτών. Στην πράξη αυτό θα σημαίνει χειρότερες αμοιβές, λιγότερες άδειες και διαλλείματα, χαμηλότερες αποζημιώσεις απόλυσης και λιγότερες προαγωγές.

Η διάλυση των συλλογικών συμβάσεων στη Γαλλία είναι στρατηγική προτεραιότητα της ΕΕ. Από το 2011, χρησιμοποιεί μεθοδικά τις εξουσίες που τις δόθηκαν από τα νομοθετήματα για την οικονομική διακυβέρνηση για να πιέσει προς την κατεύθυνση αυτή (δείτε το απόσπασμα του άρθρου αυτού για τη Γαλλία ή την περσινή έρευνα του CEO). O Μακρόν επιχειρεί τώρα να υπερκεράσει τις παραινέσεις της ΕΕ, ώστε μια «μεταρρυθμισμένη πλέον Γαλλία» να διαπραγματευτεί με τη Γερμανία που προς το παρόν λέει όχι στις ουσιαστικότερες προτάσεις της για μοίρασμα της πίτας.

Με διαλυμένες τις συλλογικές συμβάσεις στη Γαλλία, το σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη θα χαθεί. Στο Βέλγιο πέρασε αρχές του 2017, νόμος που αδυνάτισε τη συλλογική διαπραγμάτευση, ενώ ο εκλογικός συνασπισμός σκληρής δεξιάς και φασιστικού FPÖ που διαφαίνεται μετά τις εκλογές στην Αυστρία σε συνδυασμό με τα χειρότερα αποτελέσματα της ιστορίας των παραδοσιακά συνδεδεμένων με τα συνδικάτα σοσιαλδημοκρατών, μάλλον πρέπει να προετοιμάζουν για δραστική χειροτέρευση και εκεί.

Πάνω στις στάχτες της συλλογικής διαπραγμάτευσης επιδιώκει ο Γιουνκέρ να προχωρήσει η «Ένωση Κοινωνικών Προτύπων» που έβαλε ως στόχο στην ομιλία του για την «κατάσταση της Ένωσης» στις αρχές Σεπτέμβρη. Χωρίς αμφιβολία θα πρόκειται για πρότυπα τριτοκοσμικά. Η μόνη περίπτωση να συμφωνήσουν οι εθνικές αστικές τάξεις «για το τι είναι κοινωνικά δίκαιο στην ενιαία αγορά μας» είναι να έχουν εγγυήσεις ότι οποιαδήποτε  ομογενοποίηση θα είναι προς τα κάτω.

Παρακάτω ο πίνακας με τα ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα από συλλογικές συμβάσεις με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτου των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (όπου «κλαδικό και επιχειρησιακό» σημαίνει ότι το κλαδικό υπερέχει του επιχειρησιακού):

Χώρα	Καλύπτονται από συλλογι-κή σύμβαση (%)	Βασικό επίπεδο συλλογικών διαπραγματεύσεων
Γαλλία	98%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Βέλγιο	96%	Εθνικό (θέτει πλαίσιο)
Αυστρία	95%	Κλαδικό
Φινλανδία	91%	Εθνικό
Πορτογαλία	89%	Κλαδικό
Σουηδία	89%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Ολλανδία	84%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Δανία	80%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Ιταλία	80%	Κλαδικό
Νορβηγία	73%	Εθνικό και κλαδικό
Ισπανία	69%	Κλαδικό και επιχειρησιακό σε λίγους τομείς
Σλοβενία	65%	Κλαδικό
Κροατία	61%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Μάλτα	61%	Επιχειρησιακό
Λουξεμβούργο	59%	Κλαδικό και επιχειρησιακό σε κάποιους τομείς
Γερμανία	59%	Κλαδικό
Κύπρος	52%	Κλαδικό και επιχειρησιακό
Ιρλανδία	44%	Επιχειρησιακό
Τσεχία	38%	Επιχειρησιακό και  κλαδικό σε λίγους τομείς
Ρουμανία	36%	Επιχειρησιακό μετά από μνημόνιο
Σλοβακία	35%	Επιχειρησιακό και  κλαδικό σε λίγους τομείς
Λετονία	34%	Επιχειρησιακό
Εσθονία	33%	Επιχειρησιακό
Ουγγαρία	31%	Επιχειρησιακό και  κλαδικό σε λίγους τομείς
Βουλγαρία	29%	Επιχειρησιακό
Ηνωμένο Βασίλειο	29%	Επιχειρησιακό
Πολωνία	14-18%	Επιχειρησιακό
Ελλάδα	10%	Επιχειρησιακό μετά από μνημόνιο
Λιθουανία	άγνωστο	Επιχειρησιακό
ΜΟ ΕΕ	60%
ΜΟ ΕΕ & Νορβηγία	60%

 - Kommon