Θόδωρος Καρώνης- Ένας εκτεταμένος προβληματισμός με αφορμή το άρθρο: “Λ. Ιωαννίδης – Λ. Τσικριτζής: Εγκατάσταση ΑΠΕ με ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον”, 12/5/2023

Κριτική αμφισβήτηση

Επειδή πιστεύω ότι το συγκεκριμένο άρθρο  αξίζει, για πολλούς λόγους, να διαβαστεί, θα περιοριστώ μόνον στην κριτική μου, χωρίς να παραθέτω αποσπάσματά του. Νομίζω ότι τα όσα προτείνει για το πλαί­σιο των ΑΠΕ στη χώρα μας είναι ορθολογικές προτάσεις για συζήτηση, αποφεύγει όμως να ανα­ζη­τήσει τα αίτια της “άναρχης” μέχρι καταστροφικής διαχείρισής τους από το κράτος και το επιχειρηματι­κό (και βαριά επιδοτούμενο) κεφάλαιο. Θεωρεί, μήπως, ότι εκείνοι δεν έχουν την αναγκαία κοινή λογική και τους κατάλληλους συμβούλους; Ότι, όσοι αντιδρούν σε τοπικές καταστροφές, σκέφτονται ανορθο­λο­γικά;

Το άρθρο αρχίζει κουνώντας  εκφοβιστικά το σημαιάκι του επερχόμενου “κλιματικού ολέθρου”. Σαν να πρόκειται για μια θεϊκή αλήθεια που δεν σηκώνει αντιρρήσεις και έχει μία και μόνη απάντηση: ΑΠΕ και τα λοιπά, αλλά με τον “σωστό και δίκαιο”, κατά τους συντάκτες, τρόπο.

Έ όχι λοιπόν. Δεν είναι μια αποδεδειγμένη επιστημονικά αλήθεια η σχέση αιτίας και αποτελέσματος μεταξύ των εκπομπών CO2 από τις καύσεις ορυκτών καυσίμων αφενός και της “κλιματικής αλλαγής – ανόδου της θερμοκρασίας” αφετέρου. Είναι μια εξαιρετικά πολύπλοκη θεωρητική μαθηματική προσο­μοί­ω­ση και μοντελοποίηση του χαοτικού τρόπου που αλληλεπιδρούν οι πλανητικής (ίσως και κοσμικής) κλίμακας παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα της γης.

Μια μοντελοποίηση που διαρκώς αναπροσαρμόζεται, καθώς δεν επαληθεύτηκαν οι καταστροφές που προφήτευε για το πρόσφατο παρελθόν, αλλά διαρκώς απαιτεί να δεχτούμε ότι θα επαληθευτεί στο α­κέραιο στο προσεχές μέλλον. Που, όμως, δεν είναι δυνατόν να αποδειχτεί πειραματικά, αφού δεν μπο­ρούν να γίνουν πειράματα σε τέτοια κλίμακα.

Μια μοντελοποίηση που ισχυρίζεται ότι μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια, ποιό είναι το ανεκτό όριο α­νόδου της “μέσης θερμοκρασίας”, με ποιές μειώσεις CO2 θα το πετύχουμε και ποιές θα είναι οι παγ­κό­σμιες συνέπειες ανάλογα με την άνοδο της θερμοκρασίας. Που έντεχνα συνδέει την μεγάλη ακρίβεια των περιορισμένων (χρονικά και τοπικά) μετεωρολογικών προγνώσεων με την χαοτική αβεβαιότητα των (παγκόσμιας έκτασης και σε χρονικό εύρος πολλών δεκαετιών ή και αιώνων) προβλέψεων για το κλίμα.

Μια μοντελοποίηση που την επεξεργάζονται και την προωθούν, συνεχώς και συντονισμένα, διεθνή ιν­στι­τούτα, πανεπιστήμια και επιστήμονες με κύρος, έντυπα και μή ΜΜΕ, χρηματοδοτούμενα αφειδώς από φανερές και αφανείς πηγές. Πού, όμως, απαγορεύουν, με ποινή επιστημονικού αποκλεισμού και εκμη­δένισης, κάθε κριτική στην “ορθοδοξία” τους, όσο τεκμηριωμένη και αν είναι, και λοιδωρούν κάθε αν­τίρ­ρηση στα πο­ρίσματά τους σαν “συνομωσιολογική” ή “ψεκασμένη” (για να έρθουμε στα δικά μας).

Από πότε η επιστήμη άρχισε να λειτουργεί σαν θρησκεία, καταπνίγοντας τον επιστημονικό αντίλογο; Μή­πως είναι καλύτερα να την ονομάσουμε τεχνοεπιστήμη, μια που είναι πλέον πάντα δεμένη με τις τεχνολογικές εφαρμογές της και, άρα, με τα επιχειρηματικά συμφέροντα που υπηρετούνται από αυτές; Μήπως στις “τεχνολογικές” εφαρμογές της εντάσσεται πλέον και η υπακοή-χειραγώγηση των αν­θρώ­πων μέσω της πληροφορικοποίησης-ψηφιοποίησης όλων των πτυχών της ανθρώπινης ύπαρξης, α­κόμα και των βιολογικών; Ποιοί έχουν συμφέρον από τον καθολικό έλεγχο των ανθρώπων;

Μπορούμε να μιλάμε πιά για “καθαρή” επιστήμη, που ασκείται από απομονωμένους ανιδιοτελείς και α­φοσιωμένους επι­στήμονες με γνώμονα το “κοινό καλό”, που βρίσκονται μακριά από οργανωμένα συμ­φέ­ροντα, λες και εί­μαστε ακόμα στην εποχή του Παστέρ, των Κιουρί και τόσων άλλων;

Μήπως παρατηρούνται αρκετά κοινά σημεία στην τρομοκρατική μεγα-διαχείριση της “κλιματικής αλ­λαγής” και της “πανδημίας COVID-19”, όπου η μία και μόνη αλήθεια πρέπει να επιβληθεί με το στανιό ενώ οι αντίθετες απόψεις, ακόμα και αν εκ των υστέρων τεκμηριώνονται επιπλέον και εμπειρικά (πέρα από την αρχική επιστημονική τεκμηρίωσή τους δηλαδή), πρέπει να αποσιωπηθούν, να λοιδωρηθούν, να εξαφανιστούν;

Σκέψεις πάνω στην διαμόρφωση του “δια ταύτα” παγκόσμια

Αποκλείεται να έχουν δίκιο, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, τα μοντέλα που προαναφέρθηκαν; Όχι βέβαια, α­κόμα και αν δεν είναι καθόλου ακριβή στα αριθμητικά αποτελέσματά τους. Είναι σοβαρό ενδεχόμενο να εξε­λίσ­σε­ται μία ανθρωπογενής κλιματική αλλάγή, όπως είναι επίσης πολύ πιθανό οι αλλαγές που παρα­τη­ρούν­ται να οφείλονται σε παραμέτρους που δεν επηρεάζονται από τον άνθρωπο. Και, βέβαια, στην προοπτι­κή μιας τέτοιας έκτασης αλλαγής δεν μπορούμε να μένουμε άπραγοι, ακόμα και άν δεν είμαστε βέβαιοι για τις αιτίες και για την κλιμάκωση των αποτελεσμάτων. Νομίζω πως αυτό λέγεται “αρχή της προφύλα­ξης”.

Σε άλλους δρόμους, όμως, θα οδηγούσε μια τέτοια συνετή διαχείριση του προβλήματος και όχι στην τρο­μοκρατική επιβολή της μοναδικής αλήθειας (και των συναφών “λύσεων”) από τους “μαθητευόμενους θε­ούς” και τους “ανιδιοτελείς” σπόνσορές τους.

Χρειάζεται να μειωθούν, λοιπόν, μέχρι εκμηδενισμού οι εκπομπές CO2 αλλά και άλλων, δραστικότερων απ’ αυτό (για να μήν ξεχνιόμαστε), αε­ρίων του θερμοκηπίου.  Και αυτό πραγματικά σημαίνει γενίκευση των ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας. Να όμως που το ζήτημα πλέκεται αναγκαστικά με την πιεστική ανάγκη του κα­πιταλι­στικού συστήματος να βρει καινούριο ζωτικό χώρο και πεδία για επενδύσεις και κερ­δοφορία που να έχουν προοπτι­κή πολλών δεκαετιών, τώρα ιδίως που η απόσπαση κερδών από τον  δανεισμό και την κερδοσκοπική χρηματιστικοποίηση δείχνουν τα αδιέξοδά τους.

Και εδώ έρχονται τα κράτη και οι ενώσεις τους (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση) να ανοίξουν το δρόμο, να στη­ρίξουν τα δικά τους τμήματα του κεφαλαίου στον σκληρό ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα, να συμφωνή­σουν (όσο είναι δυνατόν) παγκόσμιες ρυθμίσεις ώστε αυτός να μην γινεται άναρχα και καταστροφικά, να κατα­σκευ­άσουν τη συναίνε­ση των πολιτών αξιοποιώντας κατάλληλα τα “επιστημονικά πορίσματα” για το κλίμα αλλά και τις πιο προωθημένες μεθόδους απόσπασης ή επιβολής (όπου χρειάζεται) αυτής της συναίνεσης στις πολιτικές τους. Λέγονται και “κοινωνική μηχανική” ή “συμπεριφορισμός” αυτές οι μέθοδοι.

Πρέπει, άραγε, να πειστούμε πως, ό,τι μπορεί να γίνει, θα γίνει αποκλειστικά μέσα στο ασφυκτικό πλαί­σιο των αναγκών του κεφαλαίου για κέρδη, κέρδη, κέρδη (που τώρα ντύνεται τον μανδύα της πράσινης σω­τηρίας του πλανήτη), με τις αποδεδειγμένες τεράστιες καταναλώσεις-σπατάλες των πρώ­των υλών, την μετατροπή κάθε γωνιάς της γης, κάθε οικοσυστήματος, κάθε έμβιου όντος μέχρι τα γονίδιά του, των πάντων τελικά, σε “πε­ριουσιακό στοι­χείο” (asset στα ελληνικά) προς εκμετάλλευση με κάθε μέσο, “ειρη­νικό” ή όχι, μέσα από ακατάπαυ­στο εξοντωτικό ανταγωνισμό;

Σ’ τέτοιους σωτήρες θα εμπιστευτούμε την κοινή σωτηρία; Θα μιλάμε μόνον τη δική τους γλώσσα, θα σκεφτόμαστε μόνον ό,τι μας υποδεικνύουν ή μας επιτρέπουν; Θα απαρνηθούμε το δικαίωμά μας και την υποχρέωση να αναρωτιόμαστε μήπως σε τέτοια προβλήματα πλανητικής έκτασης χρειάζεται μια ρι­ζική αλλαγή στον τρόπο που σκεφτόμαστε τις λύσεις τους; Ακόμα και άν δεν υπάρχει ακόμα εγκαθι­δρυ­μένο αντίπαλο στον καπιταλισμό παράδειγμα (υπήρξαν, μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, με τα θετικά και τα αρνητικά τους), θα πρέπει να μένουμε μουγγοί και κουφοί στην αναγκαιότητα να το σκεφτούμε και να το συζη­τή­σουμε, παγκόσμια και τοπικά;

Ναι, ο καπιταλισμός θα διαχειριστεί και την “ενεργειακή μετάβαση”, σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες, εξαφανίζοντας κάθε σκέψη διαχείρισης και της κλιματικής αλλαγής έξω από την εκμετάλλευση, το κέρ­δος, τον ανταγωνισμό, την πλανητική αδικία και βία, την εμπορευματοποίηση των πάντων (υλικών και άυλων), στο παρόν και στο μέλλον. Σ’ αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα θα ζούμε ακόμα αλλά δεν πρέπει να την αποδεχτούμε, με κάθε δυνατό μέσο που έχουμε ή που θα σκεφτούμε. Και, κυρίως, δεν θα πρέπει να γινόμαστε ακούσιοι διαφημιστές της, στο όνομα του επείγοντος και της απουσίας εναλλακτικής.

Και για να κλείσω, θα επισημάνω μερικά απ’ όσα ο κυρίαρχος (καπιταλιστικός) τρόπος διαχείρισης των ζωών μας αφήνει εκτός συζήτησης για το θέμα της κλιματικής αλλαγής:

·      Γιατί δεν μπαίνει επιτακτικά το ζήτημα της παγκόσμιας προετοιμασίας για τη δίκαιη αντιμετώπιση και των συνεπειών της όποιας κλιματικής αλλαγής; Τί θα γίνει με τα εκατοντάδες ε­κατομύρια των φτωχών της γης που, όπως λένε τα μοντέλα τους, θα πληγούν περισσότερο; Μήπως επειδή κάτι τέ­τοιο δεν δημιουργεί κέρδη αλλά χρειάζεται να φορτώσει βάρη στο κεφάλαιο;

·      Τι θα γίνει με την ανάγκη για παγκόσμια δικαιοσύνη στο μοίρασμα των βαρών της “ενεργειακής με­τά­βασης”; Το ίδιο “μερίδιο ευθύνης” έχουν οι καπιταλιστικά αναπτυγμένες καταναλωτικές κοινωνίες με εκείνες που ζουν ακόμα στο όριο της επιβίωσης όσον αφορά τις μέχρι σήμερα εκπομπές CO2; Ίσα κι όμοια όλοι;

·      Για ποιό επίπεδο παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης  συνολικά επαρκούν οι διαθέσιμες πρώτες ύλες που θα χρειάζονται κατά την υποτιθέμενη ολοκλήρωση “της ενεργειακής μετάβασης“ (εννο­ούν­ται τα υλικά για τις ίδιες τις ΑΠΕ, για τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, κυρίως μπαταρίες, για την εξοικονόμηση ενέργειας και για την αν­τικατάσταση του σημερινού εξοπλισμού που καταναλώνει ο­ρυ­κτά καύσιμα με νέο, που θα χρη­σι­μο­ποι­εί ηλεκτρισμό ή “πράσινο” υδρογόνο); Πόσο άνισα θα κα­τα­νέμεται αυτή η συνολική κατανά­λω­ση ενέργειας στις επιμέρους κοινωνίες του πλανήτη (πέρα από τις δικές τους εσωτερικές ανισότη­τες);

·      Θα συνεχίζουμε να θεωρούμε αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο την τεράστια ενεργειακή κατανάλωση για τις ατέ­λειωτες μεταφορές προϊόντων από το ένα άκρο της γης στο άλλο, στο όνομα του ανταγωνι­σμού και του “συγκριτικού” πλεονεκτήματος; Για τις προκλητικές τουριστικές περιπλανήσεις ανά τον κόσμο που συντηρούν τα κέρδη των υπεραναπτυγμένων τουριστικών βιομηχανιών;

·      Τί θα γίνει με την τεράστια κατανάλωση ενέργειας και άλλων πρώτων υλών για τη συντήρηση και τη δρά­ση του πολεμικού μηχανισμού που τρέφει τα κέρδη του αντίστοιχου κεφαλαίου και υποστηρίζει ένο­πλα το άνισο μοίρασμα των μεριδίων αγοράς και των κερδών από την παγκόσμια εκμετάλλευση; Το ηγεμονικό παράδειγμα των ΗΠΑ και σ’ αυτόν τον τομέα κάτι πρέπει να μας λέει. 

Εν τέλει, που πάνε όλες οι ιδέες για δίκαιη αποανάπτυξη, που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του πλα­νήτη συνολικά (αειφορικότητα όλων των πόρων του, στη γη, στη θάλασσα, στον αέρα), μια πιο πλούσια (κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά) ζωή για τους πολίτες, με πολύ λιγότερο άγχος, τόσο  για την επι­βίωσή τους όσο και για τον κίνδυνο της σχετικής φτωχοποίησής τους στην καλλιεργούμενη κα­ταναλωτι­κή φρενίτιδα; Την απελευθέρωσή τους, τελικά, από το δίχτυ των αναπόφευκτων καπιταλιστικών αναγ­και­ο­τήτων για κερδφορία μέσα από την αέναη μεγέθυνση και επέκταση;

 

Θόδωρος Καρώνης

Ηλεκτρολόγος, Μηχανολόγος, Μηχανικός