Στο αίνιγμα της Σφίγγας (του Θανάση Σκαμνάκη)

Γιατί δεν είναι το παρόν που μας στοιχειώνει, αλλά το παρελθόν που πέφτει βαρύ πάνω στα βλέφαρα, στους ώμους, στα κεφάλια μας. Διανύσαμε τόσες αποστάσεις. Στο ταξίδι, από εκεί πέρασε κι ο Οδυσσέας κι όλοι εκείνοι που τον μιμήθηκαν μετά, συναντηθήκαμε με θηρία του βυθού και θεϊκές μορφές που καταπίνανε τους ναυαγούς, τη Γοργόνα Μέδουσα που αποφύγαμε να κοιτάξουμε κατά πρόσωπο γιατί μας είχαν ορμηνέψει ο Ερμής κι η Αθηνά πως όποιος την κοιτάξει μαρμαρώνει, δυνάμεις της φύσης και φυλές που κατασπάραζαν τους ταξιδιώτες. Τρομάζαμε, ωστόσο, μερικές φορές πιο πολύ κοιτώντας τους συντρόφους μας κι έπειτα τον εαυτό μας, όπως μας είχε όλους μετατρέψει η διαδρομή — δεν ήμασταν αξύριστοι και βρώμικοι, κυρίως είχαμε πάρει την αγριάδα από τα συναπαντήματά μας κι από τις ενέδρες.

Μας είχε, βέβαια, προειδοποιήσει ο ποιητής, «βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες» και τα παρόμοια, αλλά εμείς δεν δώσαμε σημασία. Μας οιστρηλατούσε μια εύνοια των θεών, ήταν ολοφάνερα τα σημάδια που μας έστελναν, κι έτσι τολμήσαμε αυτή την εκστρατεία. Ο ποιητής δεν μας είχε ενημερώσει επακριβώς για το τι απομένει όταν οι θεοί αποσύρουν την εύνοια. Το μάθαμε. Κι εξακολουθούσαμε να λάμνουμε κόντρα στα νερά και στους θεούς, περιμένοντας ωστόσο μια στροφή που θα ξανοίξει τον προορισμό. Σχεδόν συνηθίσαμε σ’ αυτή την μοναξιά και μας άρεσε να κάνουμε θρύλο την περιπέτειά μας. Σαν να γίναμε τα πρόσωπα ενός ποιητικού οράματος, όπως φανταζόμαστε τους εαυτούς μας, απογειωνόμαστε για να μην μας προσβάλλουν τα τέρατα του κάτω κόσμου που έβγαιναν στον απάνω εξ επί τούτου. Έτσι έπραττε πάντα ο παλιός κόσμος, όπως το διδάσκανε κι οι μύθοι, κι έτσι έπρεπε να φέρονται όσοι φέρνανε τον νέο. Με κίνδυνο να ξεμακρύνουν τόσο ώστε να μην πατάνε πια στη γη. Σαν ελπίδα κι εικόνα του κόσμου κι όχι κόσμος οι ίδιοι.

Αλλά κράτησε πολύ η εκτροπή κι άρχισαν συχνά στις ακρογιαλιές να ξεβράζουν τα κύματα ιδέες που δεν στέριωσαν και επιστολές που δεν βρήκαν παραλήπτες.

Κι αν οι θεοί έστρεψαν αλλού τα μάτια και γι’ άλλα νοιάζονται τώρα, μη γελαστείς πως ήταν όνειρο αυτά, μια απάτη, ένα παιχνίδι των θεών. Γιατί δεν είναι το παρελθόν που σε στοιχειώνει, εν τέλει. Είναι το παρόν που θέλει ν’ απαντήσεις, και πάλι, στο αίνιγμα της Σφίγγας. Και έχει κόστος η απάντηση.

 Θανάσης Σκαμνάκης

ΠΗΓΗ: ΠΡΙΝ