Εισαγωγικό σημείωμα
Οι επιτυχίες του κεϋνσιανισμού (συζητήσιμες σε ορισμένες πλευρές
τους) δημιουργήσαν – ειδικά μετά το τέλος του Β παγκόσμιου – έναν
διεθνώς εκτεταμένο κύκλο οπαδών· και μια μειονότητα αντιπάλων. Κατ’
αρχήν εντός της οικονομολογίας. Οπότε είναι απίθανο να βρει κανείς σε
κάποιο οικονομολογικό εγχειρίδιο ή άρθρο ή ανάλυση την παραδοχή πως η
μεγαλύτερη (ίσως και η μοναδική) επιτυχία του κεϋνσιανισμού ήταν έξω απ’
τα όρια της στενά εννοημένης, ως επιστήμης, οικονομολογίας: στην
παραγωγική (για τον καπιταλισμό) ενσωμάτωση του εργατικού ανταγωνισμού.
Κεϋνσιανές έννοιες όπως η ενεργή ζήτηση δεν συναντιούνται, ούτε και
τώρα, σε κάθε οικονομική ανάλυση του καπιταλισμού. Εν τέλει η έννοια της
ενεργού ζήτησης μοιάζει κοινότοπη στις μέρες μας εμπειρικά, μέσω του
καταναλωτισμού των “καλών χρόνων”, με την έννοια ότι είναι εύλογο (;) να
αναγνωριζεται η κατανάλωση σαν βασικότατη λειτουργία της καπιταλιστικής
μηχανής· με τίμημα την αμηχανία σε ότι αφορά τις πολιτικές λιτότητας.
Πάντως είναι βέβαιο πως ούτε στα 1920 ούτε στα 1930 θα μιλούσε κανείς
αυτονόητα για την σημασία της. Το έκανε ο Κέυνς, μαζί με άλλες έννοιες.
Πέρα απ’ την κεντρικότητα που ο Κέυνς αναγνώρισε στην εργατική τάξη
(για την ισορροπία του συστήματος) οι επιτυχίες της προσέγγισής του ως
το ξέσπασμα του Β παγκόσμιου πολέμου ήταν, το λιγότερο, αβέβαιες. Το
αμερικανικό New Deal και οι μαζικές κρατικές επενδύσεις σε υποδομές
μείωσαν μεν την ανεργία για λίγα χρόνια, αλλά το 1938 η κατάσταση
φαινόταν να επιστρέφει στις πιο σκοτεινές ημέρες της αρχής της
δεκαετίας.