Η ανατομία του τρίτου Μνημονίου

Από Βαθύ Κόκκινο, Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου 2014 

Πηγή: Γιάννης Βαρουφάκης - "Hot Doc"

 Ο Γκίκας Χαρδούβελης ήταν σαφής: «Τρίτο Μνημόνιο δεν υπογράφουμε!». Τον πιστεύω. Ο κ. Χαρδούβελης έχει δίκιο σε ένα πράγμα.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα υπογράψει τρίτο Μνημόνιο. Το τρίτο Μνημόνιο, που είναι αναπόφευκτο, θα το πουν κάπως αλλιώς, μόνο και μόνο επειδή π λέξη Μνημόνιο είναι πλέον επικοινωνιακά δηλητηριώδης. Μην ξεχνάμε ότι από την αρχή της κρίσης το 2010, η Ευρώπη έχει δείξει μεγάλες ικανότητες στην παραγωγή ευφημισμών:

Την πτώχευση του ελληνικού δημοσίου την ονόμασαν «διάσωση». Την παταγώδη αποτυχία του πρώτου Μνημονίου την είπαν «υστέρησα». Το «κούρεμα» που ξόρκιζαν τόσο καιρό, όταν πλέον έπρεπε να το κάνουν την άνοιξη του 2012 το ονόμασαν «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα» ή PSI. Την παραλίγο διάλυσπ του ευρώ το καλοκαίρι του 2012 ο Μάριο Ντράγκι την ονόμασε «κίνδυνο επαναπροσδιορισμού».
Όταν έπρεπε να κάνουν δεύτερο «κούρεμα» μέσα στην ίδια χρονιά, στο 2012, το ονόμασαν «επαναγορά χρέους».

Στο τρίτο Μνημόνιο θα κολλήσουν; Το έχουν σε τίποτα να το ονομάσουν «Συμφωνία Τερματισμού των Μνημονίων»; Όχι βέβαια. Όπως όμως και να το ονομάσουν, το τρίτο Μνημόνιο θα έρθει, καθώς η ελληνική κοινωνική οικονομία παραμένει βαθιά πτωχευμένη, ενώ τράπεζες, κράτος και ιδιωτικός τομέας σε μόνιμο, βαθύ εναγκαλισμό, βουλιάζουν στο τέλμα τπς χρεοκοπίας.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Το δεύτερο Μνημόνιο άρχισε να προετοιμάζεται μερικούς μήνες μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου, καθώς ήταν γνωστό στους σχεδιαστές του πως το πρώτο Μνημόνιο ήταν θνησιγενές.
Βέβαια, για να συζητηθεί επισήμως, να δημιουργηθούν οι «κατάλληλες» πολιτικές ισορροπίες εντός και εκτός της Ελλάδας, και να υπογραφεί, πέρασαν σχεδόν 18 μήνες.

Το τρίτο Μνημόνιο μπήκε στο σχεδιαστήριο μερικές μόνο ημέρες μετά την υπογραφή του δεύτερου, για τους ίδιους λόγους: τα νούμερα και οι παραδοχές του εξόκείλαν σχεδόν την ίδια μέρα που ανακοινώθηκαν.

Όπως όμως και στην περίπτωση του δεύτερου Μνημονίου, που καθυστέρησε 18 μήνες να επισημοποιηθεί, έτσι και στην περίπτωση του τρίτου υπάρχει πιθανότητα όχι μόνο να περάσει ένα μακρύ χρονικό διάστημα μέχρι την πλήρη ανάπτυξη και εφαρμογή του αλλά, πολύ χειρότερα, μπορεί να μην ανακοινωθεί ποτέ. Γι’ αυτό το ονομάζω «κρυφό» Μνημόνιο.

Ο θεμέλιος λίθος του τρίτου Μνημονίου

Αρχικά, η αυτόματη αποτυχία του δεύτερου Μνημονίου αντιμετωπίστηκε «πυροσβεστικά», με την «επαναγορά χρέους», ένα δεύτερο PSI που αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τις ελληνικές τράπεζες. Ουσιαστικά, μετέφεραν στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους κάποια από τα δανεικά (από την Ευρώπη) κεφάλαια που είχε τάξει ο φορολογούμενος στους τραπεζίτες (μειώνοντας τα κεφάλαιά τους κατά αρκετά δισεκατομμύρια), ώστε να συνεχίζονται οι αποπληρωμές των δανεικών του κράτους και το μερικό κλείσιμο κάποιων άλλων από τις μαύρες τρύπες του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Παράλληλα, μειώθηκαν λίγο τα επιτόκια του πρώτου Μνημονίου, η ΕΚΤ επέστρεψε ένα ποσοστό των χρημάτων που έλαβε για τα ελληνικά ομόλογα, αυξήθηκαν (κάνοντας τα κλειστά μάτια στις
παρατυπίες) τα χρήματα από το ΕΣΠΑ και, βεβαίως, εντάθηκε η φοροεπιδρομή στα ακίνητα, στα φυσικά πρόσωπα και στους μικροεπιχείρηματίες. Έτσι, τα πράγματα μπαλώθηκαν για λίγο.

Μετά όμως την «επαναγορά χρέους», οι τράπεζες βρέθηκαν σε ακόμα χειρότερη κατάσταση (για λόγους που το προηγούμενο κεφάλαιο εξήγησε εκτενώς) την ώρα που το δημόσιο, παρά τις πιο πάνω κινήσεις απελπισίας, παρέμενε πτωχευμένο.

Το μόνο «δώρο» που είχε να προσφέρει η πολιτική ηγεσία στους τραπεζίτες (αφού τους «κούρεψε» μια δεύτερη φορά σε ένα χρόνο) ήταν το να προσποιούνται όλοι μαζί πως οι τράπεζες έχουν «κεφαλαιακή επάρκεια» μετά τα 40 δισ. που έλαβαν από το δεύτερο Μνημόνιο - κάτι  που, όπως θα δούμε, δεν ίσχυε καθώς οι τράπεζες συνέχιζαν, σε όλο το 2013, να λαμβάνουν από την ΕΚΤ δεκάδες δισ. ρευστού κάτω από το τραπέζι, με την εγγύηση του έλληνα πολίτη (χωρίς βέβαια αυτός ο πολίτης ούτε καν να πληροφορείται για αυτή του τη... γενναιοδωρία).

Κι όλα αυτά σε μια εποχή που, για το Βερολίνο και την Αθήνα, προείχε η πολιτική επιβίωση εν όψει ευρωεκλογών, κάτι που απαιτούσε αν όχι την περιθωριοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον την
περιχαράκωσή του. Πώς αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν αυτό το διττό πρόβλημα του συνεχιζόμενου δηλητηριώδους τάγκο μεταξύ ενός πτωχευμένου δημοσίου και ενός βαθιά πτωχευμένου τραπεζικού
συστήματος; Με την δημιουργία μιας νέας φούσκας τραπεζικών «αξιών» (π.χ. μετοχών) και κρατικών ομολόγων, είναι η θλιβερή απάντηση.

Αυτή η νέα φούσκα, που έλαβε τη μορφή ενός κερδοσκοπικού μπαράζ για τα warrants των τραπεζών (το φθινόπωρο του 2013, με την συμμετοχή των αρπακτικών hedge funds τύπου John Paulson) και της «επιστροφής του δημοσίου στις αγορές», τον Απρίλιο του 2014 ήταν ο θεμέλιος λίθος του τρίτου, κρυφού Μνημονίου, το οποίο θα βρεθεί σε πλήρη ανάπτυξη μετά το φθινόπωρο του 2014, ίσως μετά τις επόμενες βουλευτικές εκλογές του 2015.

Το τρίτο, κρυφό, Μνημόνιο θα έχει πέντε βασικά χαρακτηριστικά:

Πρώτον, δεν θα ονομαστεί Μνημόνιο, για λόγους καθαρά «επικοινωνιακούς» (προπαγανδιστικούς).

Δεύτερον, δεν θα βασίζεται τόσο σε νέα δάνεια από το EFSF-ESM (όπως το δεύτερο Μνημόνιο)
αλλά σε χρήματα που θα αντληθούν, με εκδόσεις ομολόγων, από τις αγορές οι οποίες θα δεχθούν (αντίθετα με αυτό που έκαναν την περίοδο 2010-2013) να δανείσουν το βαθιά πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο, εφόσον τους εγγυάται, έστω και σιωπηλά, η ΕΚΤ ότι αυτά τα νέα δάνεια (και μόνο αυτά) θα αποπληρωθούν από την ίδια την ΕΚΤ, αν χρειαστεί (στο πλαίσιο της λογικής του προγράμματος ΟΜΤ που ανακοίνωσε ο Μάριο Ντράγκι το καλοκαίρι του 2012).

Τρίτον, η τρόικα θα αντικατασταθεί από νέα «εποπτική» αρχή, αμιγώς ευρωπαϊκή, καθώς το ΔΝΤ κάνει ό,τι μπορεί για να απομακρυνθεί από τα ευρωζωνικά Μνημόνια.

Τέταρτον, αντί για «κούρεμα» το τρίγωνο Βερολίνου-Φρανκφούρτης-Βρυξελλών θα προσπαθήσει να «καθαρίσει», όσον αφορά το ελληνικό δημόσιο χρέος, με μια μακρά επιμήκυνση των αποπληρωμών
που θα καταστήσουν το ελληνικό κράτος απόλυτα δεσμευμένο στην βούληση του «τριγώνου» για τα επόμενα 50 χρόνια.

Πέμπτον, το πρόβλημα των πτωχευμένων τραπεζών θα αντιμετωπιστεί με τη στρατηγική των «στραβών ματιών», δηλαδή κάνοντας ότι δεν βλέπουν ότι παραμένουν χρεοκοπημένες και ανίκανες να λειτουργήσουν ως πιστωτικά ιδρύματα (που δανείζουν και δανείζονται κανονικά).Έτσι, δεν θα παραδεχθούν ότι οι τράπεζες χρειάζονται νέα κεφάλαια, οι τραπεζίτες θα παραμείνουν κυρίαρχοι των -στο διηνεκές- πτωχευμένων τραπεζών και του πολιτικού συστήματος της Νέας Διαπλοκής, η τραπεζική πίστη θα παραμείνει ανύπαρκτη και ο ιδιωτικός τομέας θα βρίσκεται για πολλά χρόνια ακόμα μεταξύ της Σκύλλας των φοροεπιδρομών ενός πτωχευμένου κράτους και της Χάρυβδης ενός πτωχευμένου τραπεζικού συστήματος που δεν τον δανείζει.