Μήτσος Παπαρήγας, Ηγέτης-μάρτυρας της εργατιάς

Γράφει ο Οικοδόμος

Στις 20 Φλεβάρη του 1949, δολοφονείται άνανδρα στα υπόγεια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ και στέλεχος του ΚΚΕ, Μήτσος Παπαρήγας. Η δολοφονία γίνεται παραμονές της δίκης του και παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ως «αυτοκτονία», για να φανεί ότι δήθεν «δεν είχε την τόλμη» να αντιμετωπίσει το στρατοδικείο· με σκοπό να κλονιστεί το αγωνιστικό φρόνημα χιλιάδων αγωνιστών που γέμιζαν τις φυλακές και τα ξερονήσια και να σπιλώσει την προσωπικότητα του κομμουνιστή ηγέτη.

Η αλήθεια είναι ότι οι μόνοι που είχαν όφελος να μη γίνει η δίκη ήταν το αμερικανόδουλο καθεστώς και οι προστάτες του, που θα ξεσκεπάζονταν για το ρόλο τους στο ματοκύλισμα του λαού. Ένας ακόμα λόγος για τη σκηνοθεσία της «αυτοκτονίας» ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει την κατακραυγή καταδικάζοντας τον νόμιμα εκλεγμένο ηγέτη της εργατικής τάξης της χώρας.

Ο Μήτσος Παπαρήγας ανήκε στην παλιά φρουρά των σκαπανέων του εργατικού – κομμουνιστικού κινήματος. Όσοι τον γνώρισαν τον περιέγραφαν ολιγόλογο, μπεσαλή και παλικάρι. Αναλάμβανε τις πιο δύσκολες και επικίνδυνες δουλειές και τις έφερνε σε πέρας με συνέπεια, μη λογαριάζοντας αντιξοότητες και προσωπικές θυσίες.

Μήτσος Παπαρήγας

Γεννήθηκε στο Βόλο το 1896. Η πολυμελής οικογένειά του ήταν φτωχή κι έτσι από νωρίς αναγκάστηκε να τραβήξει το δρόμο της βιοπάλης δουλεύοντας σιδεράς. Το 1919 συμμετέχει στη χορωδία της Σοσιαλιστικής Εργατικής Νεολαίας Βόλου. Η εφηβεία του εξελίσσεται μέσα στην πολυτάραχη δίνη της δεκαετίας 1912-22. Χρόνια πολέμου, «μεγάλη ιδέα», μικρασιατική συμφορά. Εκείνα τα χρόνια, με την ταξική του συνείδηση ριζώνει μέσα του το μίσος για τον πόλεμο και αυτούς που τον προκαλούν, τον ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους υποτελείς του, την αστική τάξη.

Υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό, όπου ανέπτυξε αντιπολεμική δράση. Ήταν η περίοδος που συνειδητοποιεί ότι ο αγώνας για καλύτερο μέλλον των ανθρώπων του μόχθου θα γίνει σκοπός της ζωής του. Σκοπός που στη συνέχεια θα αφιερώσει και την ίδια τη ζωή του.

Τον Οκτώβρη του 1922 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Του ανατίθεται η οργάνωση του Συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών Μαγνησίας και εκλέγεται ο πρώτος Γραμματέας του. Το 1923 φυλακίζεται και εξορίζεται. Το 1924 πρωτοστατεί στην οργάνωση της μεγάλης απεργίας του Βόλου και ξεχωρίζει για τις οργανωτικές του ικανότητες και τη μαχητικότητά του, κερδίζοντας την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των εργατών που τον αναδείχνουν Γραμματέα του Εργατικού Κέντρου της πόλης.

Στο 3ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, και στο 4Ο Συνέδριο μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Το 1930 φυλακίζεται στο Ιτζεδίν. Μόλις αποφυλακίζεται ξαναπιάνεται και καταδικάζεται σε φυλακή και εξορία. Το 1931 δραπετεύει από τις φυλακές Συγγρού και με τη βοήθεια του Κόμματος διαφεύγει στο εξωτερικό.

«Ακροναυπλία 1941. Μετά την κατάργηση της Απομόνωσης, ύστερα από τους βομβαρδισμούς. Μέλη της Κομματικής Επιτροπής και της Επιτροπής της ομάδας. Καθιστοί από τ’ αριστερά προς τα δεξιά: Κ. Θέος, Μήτσος Παπαρήγας, Γ. Ιωαννίδης, Μ. Λεβογιάννης, Β. Μπαρτζιώτας. Όρθιοι: Μαχαιρόπουλος, Λιανάς, Ζ. Ζωγράφος, Σ. Σουκαράς, Τ. Κουλαμπάς, Α. Μουζενίδης.»
Πηγή φωτογραφίας: Κ. Θέου: “Τα ελληνικά συνδικάτα στην πάλη ενάντια στο φασισμό και για την ανεξαρτησία τους”, εκδ. “Εργατικής”, Αθήνα, Μάρτης 1947

Προσωπική μαρτυρία

«Πώς γνώρισα τον μπαρμπα-Μήτσο Παπαρήγα, έτσι τον φωνάζαμε εμείς οι νέοι»

Είναι μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, το όργιο της τρομοκρατίας αλλά και τη δημιουργία του ΕΡΓΑΣ, που κυριάρχησε παρά την τρομοκρατία στα σωματεία. Το Εργατικό Κέντρο Αθήνας στεγαζόταν στο νούμερο 10 της Αγησιλάου, εκεί που σήμερα είναι η Εργατική Εστία. Και στο νούμερο 5 του ίδιου δρόμου στεγαζόταν η ΚΟΑ του ΚΚΕ. Είχε μόλις αποφασιστεί να γίνει το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ για το Μάρτη του ’46. Ο Μ. Παπαρήγας είχε κατέβει αντιπρόσωπος από το Βόλο. Πέρασε από το ΕΚΑ, οι νεολαίοι, τότε, θυμούνται τη σεμνότητα, την αποφασιστικότητα, την ειλικρίνεια, αλλά και την ιδιαίτερη ζεστασιά για τους νέους: «Μας πρόσεχε, μας συμβούλευε να γίνουμε αγαπητοί στους εργάτες που με την ψήφο τους μάς εμπιστεύονταν για τη λύση των προβλημάτων τους». Τα αποτελέσματα του συνεδρίου γνωστά. Εκεί εκλέχτηκε γενικός γραμματέας ο Μ. Παπαρήγας. Η αντίδραση δεν το χώνεψε. Με τους δικαστές ακύρωσαν την εκλογή της διοίκησης και όρισαν προσωρινή από «εργατοπατέρες» συνεργάτες των Γερμανών!

«Δώσαμε μάχη όταν ήρθαν να καταλάβουν το κτίριο και να παραλάβουν το αρχείο της διοίκησης. Δε θα ξεχάσω την ψυχραιμία του Μήτσου Παπαρήγα τη στιγμή που μπήκε στο κτίριο ο Καραχάλιος και ο Κροντήρης. Στάθηκε μπροστά τους, κατάγγειλε την παράνομη απόφασή τους, δήλωσε ότι οι εργάτες δεν τους αναγνωρίζουν και ότι θα καταγγείλουν στον ελληνικό λαό και στη διεθνή κοινή γνώμη το πραξικόπημα. Ηταν καλοκαίρι του 1946. Η Βουλή ψήφισε το Γ΄ ψήφισμα…».

Βασίλης Γεωργαντάς

Αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ

 [Στην εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Μήτσο Παπαρήγα που έγινε στις 30 Απρίλη του 2002, στο Θέατρο «Γκλόρια». Περισσότερα εδώ.]

Ο Μήτσος Παπαρήγας στο βήμα, σε εργατικό συνέδριο.
Πηγή φωτογραφίας: e-volos.gr

Το 1936 πιάνεται από τα όργανα της μεταξικής δικτατορίας. Τα επόμενα οχτώ χρόνια τον βρίσκουν από φυλακή σε εξορία, χωρίς να λυγίσει: Κέρκυρα, Κίμωλος, Ακροναυπλία, Χαϊδάρι. Απ’ το Χαϊδάρι δραπετεύει το 1944 και βγαίνει στην παρανομία προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Μετά την κατοχή δουλεύει στα συνδικάτα και στην Κομματική Οργάνωση του Βόλου, ως το 1946. Αυτή τη χρονιά οι εργάτες του Βόλου τον εκλέγουν αντιπρόσωπο στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και το Συνέδριο τον εκλέγει Γενικό Γραμματέα της ΓΣΕΕ.

Το 1947 η Ασφάλεια συλλαμβάνει την εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ, μαζί και τον Μήτσο Παπαρήγα και τον εξορίζουν στην Ικαρία.

Δραπετεύει για μια ακόμα φορά και βγαίνει στην παρανομία, μέσα στις άγριες συνθήκες του εμφυλίου πολέμου. Η επόμενη φορά που θα τον ξαναπιάσουν θα είναι και η τελευταία. Μετά από βασανισμό οι ασφαλίτες τον δολοφονούν στο κελί που τον είχαν απομονωμένο από τους άλλους κρατούμενους, σκηνοθετώντας την δήθεν «αυτοκτονία» του.

Ο Μήτσος Παπαρήγας ήταν άξιος γιος της τάξης του· ηγέτης-μάρτυρας της εργατιάς που δεν δείλιασε στιγμή μπρος στο θάνατο. Με γνώση και συνείδηση από τα πρώτα χρόνια της ζωής του τάχτηκε με τα συμφέροντα της τάξης του, γι’ αυτά αγωνίστηκε σ’ εποχές δύσκολες κι επικίνδυνες, γνωρίζοντας ότι ο δρόμος που διάλεξε είναι γεμάτος πιότερες θυσίες και πόνο και λιγότερες χαρές.

Ακροναυπλία 1941. «Γύρω από το φέρετρο του μπάρμπα-Θόδωρου Μάγγου. Από αριστερά: Μουζενίδης Α., Παπαρήγας Μήτσος, Κουλαμπάς Τ., Ζωγράφος Ζ., Λιανάς Γ., Σουκαράς Σ., Μαχαιρόπουλος Χ., Λυκούρης Κ.»
Πηγή φωτογραφίας: Αντώνη Φλούντζη: “1937-1943 Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες”, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1979

Ήταν υπόδειγμα κομμουνιστή επαναστάτη. Με το ήθος και την ακεραιότητά του, τις ικανότητές του, τη δουλειά και την παλικαριά του, κέρδισε την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και την αγάπη της εργατικής τάξης και των συντρόφων του και τα τίμησε μέχρι το τέλος. Δεν έλειψε ούτε μια στιγμή από την πρώτη γραμμή του αγώνα, πιστά αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, του Κόμματος και του λαού.

Οι πρωτοπόροι αγωνιστές της εργατικής τάξης αντλούν τη δύναμη και ξεπερνούν τις απερίγραπτες αντιξοότητες της ταξικής πάλης γιατί πιστεύουν στον αγώνα και το δίκιο της εργατικής τάξης· γιατί είναι αφοσιωμένοι στην ιστορική αποστολή της και στην επίτευξη του τελικού σκοπού, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Η διαδρομή του Μήτσου Παπαρήγα ταυτίστηκε με την πορεία της ταξικής πάλης· μια ασταμάτητη αγωνιστική πορεία, γεμάτη ανυπολόγιστες θυσίες που έφτασαν μέχρι το θάνατο. Με το παράδειγμά του κατέδειξε ότι αυτοί που επιλέγουν να είναι στην πρώτη γραμμή έχουν καθήκον να τη βαδίσουν απαρέγκλιτα, όρθιοι, μέχρι το τέλος.

Ο Μήτσος Παπαρήγας δικαίωσε την εμπιστοσύνη και την αγάπη των ταξικών αδελφών του και των συντρόφων του. Η θυσία του αποτελεί παράδειγμα ανιδιοτελούς προσφοράς, βαριά παρακαταθήκη για τις νεώτερες γενιές των αγωνιστών.

 Πηγή: atexnos.gr

 από e kozani