Συνέντευξη στον Κ. Γούση για το ΠΡΙΝ
αναδημοσίευση από: αριστερό blog
Ο
Πίτερ Τόμας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές στη νέα γενιά
μαρξιστών στον αγγλοσαξονικό χώρο. Είναι μέλος της Συντακτικής
Επιτροπής του περιοδικού Historical Materialism (Ιστορικός Υλιομός) και
μελετητής του Αντόνιο Γκράμσι, προσφέροντας μια καινοτόμα επαναστατική
ανάγνωση του έργου του. Είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του
στο πλαίσιο του φεστιβάλ των Αναιρέσεων.
Στο
έργο σας για τον Γκράμσι χάνετε συχνά αναφορά στην έννοια τον
μεταβατικού προγράμματος και μιας αντίστοιχης επαναστατικής πρακτικής
συγκρότησης μετώπου. Ποια είναι η επικαιρότητα τους για τη μαρξιστική
σκέψη σήμερα, σε συνθήκες παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης;
Τα προβλήματα που εμφανίζονται στα κινήματα διαφέρουν, ανάλογα με την κατακτημένη πείρα του κινήματος, αλλά και τη διαφορετική θέση του κάθε κοινωνικού σχηματισμού ή τις απαντήσεις που έχουν δοθεί ως τώρα στη διεθνή καπιταλιστική κρίση. Με αυτή την έννοια, δεν υπάρχει μια διεθνής συνταγή που μπορούμε να την εφαρμόζουμε απ' τη μια χώρα στην άλλη. Υπάρχουν όμως κάποιες βασικές αρχές της επαναστατικής πολιτικής που ανταποκρίνονται σε διαφορετικά επίπεδα αγώνων και χωρών. Μια τέτοια είναι η αρχή του ενιαίου μετώπου. Πρέπει να μελετήσουμε τη σημασία που είχε στα πρώτα χρόνια της Τρίτης Διεθνούς αλλά και αργότερα, καθώς σε διαφορετικά συμφραζόμενα αποτέλεσε μια έννοια - κλειδί για τη σκέψη του Γκράμσι, του ύστερου Λούκατς, του Πουλαντζά και πολλών άλλων. Η ηγεμονία ως ένα πολιτικό σχέδιο σημαίνει να εργαστούμε προς το ενιαίο μέτωπο αυτών που το κίνημα Occupy εμπνευσμένα ονόμασε το 99%. Αναφέρομαι ιδιαίτερα σε μια διαδικασία οικοδόμησης ενός πλατύτατου αγωνιστικού μετώπου όλης της εργατικής τάξης με την πιο διευρυμένη έννοια αυτού του όρου, όχι δηλαδή απλώς της παραδοσιακής βιομηχανικής εργατικής τάξης, αλλά όλων όσοι δουλεύουν υπό τον ζυγό των εκμεταλλευτικών σχέσεων εργασίας. Το μέτωπο του κόσμου του αγώνα, μέσα από τα δικά του όργανα και τις μορφές έκφρασης, είναι η πρώτη προϋπόθεση για να μπορούν να δοθούν συγκεκριμένες απαντήσεις προς όφελος των συμφερόντων της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Με τι πρόγραμμα όμως;
Ακριβώς αυτό είναι το δεύτερο αποφασιστικής σημασίας σημείο για την επαναστατική Αριστερά. Δηλαδή η ικανότητα να αναπτύσσονται προγράμματα που να μπορούν να ανταποκρίνονται όχι μόνο στις βραχυπρόθεσμες ανάγκες, αλλά και τους μακροπρόθεσμους σκοπούς του κινήματος. Προγράμματα που να μπορούν καταρχάς να απαντούν στα προβλήματα του κόσμου από τον χώρο δουλειάς μέχρι τη γειτονιά. Ταυτόχρονα όμως, η διαρκής πρόκληση βρίσκεται στη σύνδεση των άμεσων αιτημάτων της καθημερινότητας με τη συνολική διαδικασία του κοινωνικο-πολιτικού μετασχηματισμού. Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να στοχαζόμαστε και να κατανοούμε τις πολιτικές πράξεις ως μια διαδικασία πολιτικής συσσώρευσης. Τα αιτήματα και το πρόγραμμα δεν μπορεί να τίθενται με όρους αυτοσκοπού, αλλά με κριτήριο την ανάπτυξη του κινήματος, την όξυνση των αντιφάσεων και τον κλονισμό και την ανατροπή του συσχετισμού δύναμης.
Πώς βλέπετε το ελληνικό κίνημα σε σχέση με τις παραπάνω διαπιστώσεις σας για τις αρχές μιας σύγχρονης επαναστατικής πολιτικής;
Στην Ελλάδα υπάρχουν οι πιο σοβαρές προϋποθέσεις για ένα μεταβατικό πρόγραμμα απ' οπουδήποτε αλλού. Βλέπουμε ένα κίνημα των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων τάξεων που έχει αναπτυχθεί με πολύ δημιουργικούς τρόπους τα τελευταία χρόνια. Τώρα φαίνεται να έχετε εισέλθει σε μια νέα φάση, καθοριστική για τη δυνατότητα να ηττηθεί η ελληνική κι ευρωπαϊκή μπουρζουαζία και συνολικά το διεθνές κεφάλαιο. Σ' αυτή την υπόθεση οι εκλογές, όσο σημαντικό κι αν είναι το αποτέλεσμα τους, είναι μόνο μια στιγμή.
Αυτό που χρειάζεται είναι ένα ηγεμονικό σχέδιο του εργατικού κινήματος κι ένα σχέδιο για ένα εναλλακτικό σύστημα οργάνωσης της παραγωγής και αναπαραγωγής. Το στοιχείο που θα καθορίσει τις εξελίξεις είναι η διαρκής πολιτική κινητοποίηση με τους πλέον διαφορετικούς και πρωτότυπους τρόπους όσων σήμερα αποκλείονται από την τρέχουσα κατανομή της εξουσίας. Νομίζω πως είναι πολύ σημαντικό να τεθούν με όρους κινήματος axe ..-πιο συγκεκριμένα και ριζοσπαστικά αιτήματα που να μπορούν να συμβάλουν σε μια ποιοτική τομή του ίδιου του κινήματος και μια πλήρη ανάπτυξη της εν δυνάμει δυναμικής του.
Θεωρείτε πως τέτοια ριζοσπαστικά αιτήματα μπορεί να είναι συμβατά με την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ή με άλλα λόγια, μπορούν να επιβληθούν χωρίς η Ελλάδα να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα και χωρίς να αποδεσμευτεί από τις επιταγές της ΕΚΤ και τις συνολικές αρχές που διέπουν την EE;
Νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσουμε την ανάλυση από το ότι τα προγράμματα λιτότητας που επιβάλλονται από την EE με την πλήρη συμφωνία της ελληνική; μπουρζουαζίας είναι ήδη απίστευτα ριζοσπαστικά προγράμματα (απ' τη σκοπιά των συμφερόντων τους). Είναι προγράμματα που οδηγούν στην πλήρη καταστροφή της ελληνικής κοινωνίας,
αλλά επίσης έχουν βαθύ αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, καθώς η ήττα του κινήματος στην Ελλάδα είναι ήττα των εργαζόμενων τάξεων όλης της Ευρώπης. Επομένως, στην εποχή του ριζοσπαστισμού των πάνω, οφείλουμε να απαντήσουμε με έναν αντίστοιχο ριζοσπαστισμό των κάτω και της Αριστεράς. Στην παρούσα κατάσταση, η αντίθεση ανάμεσα στις ανάγκες του ελληνικού λαού και τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τόσο ασυμφιλίωτη και η πόλωση βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο, που κάθε πρόταση παραμονής στην EE που να διασφαλίζει τις ανάγκες του λαού είναι ανέφικτη. Ή θα επιβληθεί η λιτότητα, οδηγώντας στη συνολική καταστροφή του κοινωνικού ιστού ή το κίνημα και η Αριστερά με μια πολιτική εντελώς διαφορετικών αρχών. Η πλήρης κατανόηση της αντικειμενικής αντίφασης που διέπει τη σχέση του ελληνικού λαού και των προγραμμάτων λιτότητας της EE είναι βάση συγκρότησης ενός κινήματος που δεν θα ανατρέψει μόνο το παρόν πρόγραμμα της άρχουσας τάξης, αλλά θα συνδέσει τις νίκες του με μια βαθιά διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού.
Εχθρός μας ο καπιταλισμός, όχι μόνο ο νεοφιλελευθερισμός
Πολλοί ισχυρίζονται πως αρκεί σήμερα ο αντινεοφιλελευθερισμός, χωρίς να προτάσσεται ένα αντιχαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης και ζητήματα θεμελιώδους κοινωνικού μετασχηματισμού. Τι θ' απαντούσατε;
Η σύγκρουση με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας είναι μια αποφασιστική αφετηρία. Αποτελεί συνδετικό κρίκο με τις εμπειρίες του κόσμου, τους συνοδεύει στη διαδρομή της πολιτικοποίησης και ανοίγει πεδία για να προχωρήσουμε παρακάτω. Προφανώς όμως, ως μαρξιστές προερχόμενοι από μια επαναστατική παράδοση κατανοούμε πως ο νεοφιλελευθερισμός ως σημερινή μορφή οργάνωσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής δεν είναι το θεμελιώδες πρόβλημα. Επομένως, κάθε σοβαρή και ρεαλιστική πολιτική πρόταση πρέπει σήμερα να αντιμετωπίσει τη βασική αιτία του προβλήματος, τον ίδιο τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, όπως εκφράζεται καθημερινά στις καπιταλιστικές σχέσεις εργασίας. Και να αμφισβητήσει αυτό τον καταστροφικό τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών που έχει μετατραπεί κυριολεκτικά σε πολιτισμικό μοντέλο όχι μόνο στην Ελλάδα, την Ευρώπη ή τη Δύση, αλλά διεθνώς μέσα στα τελευταία εκατοντάδες χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μια συζήτηση για την «ιδέα του κομμουνισμού». Σε πολλές περιπτώσεις ο σχετικός διάλογος μένει σε αφηρημένες διατυπώσεις για τον κομμουνισμό χωρίς προβληματισμό για την ταξική πάλη, την οικονομία, την πολιτική ηγεμονία κ.ο.κ. Πώς θα σχολίαζες τη σχετική συζήτηση;
Είναι απαραίτητο να ξεκινάμε να μιλάμε και πάλι για τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός για πολλές εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια, ήταν ένα όμορφο όνειρο. Ήταν η μορφή έκφρασης των ελπίδων τόσων και τόσων ανθρώπων και συγκροτούνταν πάντοτε ως μια θεμελιακή αντιπαράθεση με την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Η αντίληψη της ριζικής ισότητας όλων των ανθρώπων και η κοινοκτημοσύνη στα μέσα παραγωγής και αναπαραγωγής της ζωής παραμένει πάντοτε ένα ριζικό και θεμελιώδες πρόγραμμα, που βρίσκεται στην καρδιά μιας επαναστατικής μαρξιστικής πολιτικής. Αλλά όμως θα πρέπει να θυμόμαστε πως ιστορικά ο κομμουνισμός δεν είναι απλώς μια πρόκληση, μια λέξη ή ιδεολογία, αλλά ένα πραγματικό κίνημα που με συγκεκριμένο τρόπο παίρνει μορφή μέσα από πολιτικές πρακτικές, πολιτικά κινήματα, πολιτικές οργανώσεις και τις εμπειρίες των ανθρώπων που παλεύουν να κατανοήσουν τι συγκεκριμένα σημαίνει ο κομμουνισμός σαν τρόπος οργάνωσης των κοινωνιών μας. Με αυτή την έννοια, οι πρόσφατες συζητήσεις για την «ιδέα του κομμουνισμού» είναι πολύ ευπρόσδεκτες και είναι σημαντικό πως μετά από πολλά χρόνια ιδεολογικών επιθέσεων, μπορεί να τίθεται εκ νέου το ζήτημα του κομμουνισμού ως θέμα της ευρύτερης συζήτησης. Το αναγκαίο επόμενο βήμα σ' αυτή τη διαδικασία είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τους τρόπους με τους οποίους ο κομμουνισμός δεν θα τίθεται ως ιδέα, αλλά θα αποτελέσει πραγματική πολιτική πρακτική και θεμέλιο της συλλογικής αναζήτησης διαφορετικών τρόπων συνολικής οργάνωσης της κοινωνίας.
Σύντομη Περιγραφή:
Συνέντευξη στον Κ. Γούση για το ΠΡΙΝ
Στην
παρούσα κατάσταση, η αντίθεση ανάμεσα στις ανάγκες του ελληνικού λαού
και τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τόσο ασυμφιλίωτη και η
πόλωση βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο, που κάθε πρόταση παραμονής στην EE
που να διασφαλίζει τις ανάγκες του λαού είναι ανέφικτη. Ή θα επιβληθεί η
λιτότητα, οδηγώντας στη συνολική καταστροφή του κοινωνικού ιστού ή το
κίνημα και η Αριστερά με μια πολιτική εντελώς διαφορετικών αρχών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου