Και τώρα, τι; (του Πάνου Δαμέλου)

Η αποτύπωση των πολιτικών συσχετισμών στη χώρα, όπως τη βλέπουμε στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, δεν μπορεί να χαροποιεί κανέναν και καμία αριστερό-ή. Σύμφωνοι, η ήττα είναι του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως η πλάστιγγα έγειρε μονόπαντα δεξιά. Μπορεί την κύρια ευθύνη για αυτό να τη φέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κυβερνώντας στο όνομα της αριστεράς, αλλά με αλαζονία, ψέματα και δεξιά πολιτική, ξεφτίλισε την έννοια της αριστεράς στα μάτια του κόσμου που είδε εκεί την ελπίδα πριν από μερικά χρόνια. Όμως δεν αρκεί αυτό για να δικαιολογήσει την αποτυχία της εναπομείνασας αριστεράς να πείσει. Δεν αρκεί για να εξηγήσει το ότι όλη η αριστερά έπεσε σε σχέση με το 2014, ενώ θεωρητικά η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να ανοίγει δυνατότητες για τις δυνάμεις που δεν τον στήριξαν και του έκαναν αντιπολίτευση από τα αριστερά.

Το ΚΚΕ, παρά την επίθεση φιλίας σε πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ (μέχρι και τον Μηλιό υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες), έπεσε από το 6,11% στο 5,34%. Η ΛΑΕ, από 2,86% στις βουλευτικές του Σεπτεμβρίου 2015, καταποντίστηκε στο 0,56% (με την Πλεύση Ελευθερίας της Ζ. Κωνσταντοπούλου, με την οποία ήταν μαζί το 2015, να παίρνει 1,61%, έχοντας στο μεταξύ όμως απομακρυνθεί ρητά από την αριστερά, όπως λέγαμε εδώ όταν κάποιοι δεν ήθελαν να το δουν). Και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, από το 0,72% του 2014 και το 0,85% του 9/2015, προσγειώθηκε στο 0,64%.

Όσο κι αν γίνει προσπάθεια να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις, ο απολογισμός μετά από 10 χρόνια ΑΝΤΑΡΣΥΑ, παρούσα σε όλους τους μεγάλους εργατικούς και λαϊκούς αγώνες, με πλαίσιο και εκτιμήσεις που σε μεγάλο βαθμό δικαιώθηκαν, με όλη την Ελλάδα να τη γνωρίζει πια, είναι τραγικός. Δεν γίνεται να προσπεραστεί με μικροδιορθώσεις, ούτε με ένα «πάμε πιο δυνατά» - οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι κάτι κάναμε ΠΟΛΥ λάθος (εκτός αν αρχίσουμε κι εμείς τα αναθέματα στον λαό που «δεν καταλαβαίνει», όπως πολλοί συριζαίοι αυτές τις μέρες). Για να μην πλατειάζω στην κριτική στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, παραπέμπω σε προηγούμενα κείμενα που προσπαθούσαν να επισημάνουν τα πολιτικά αδιέξοδα του χώρου, πχ εδώ. Ακόμα περισσότερο για τη ΛΑΕ, ένα κακέκτυπο του ΣΥΡΙΖΑ που κινήθηκε με πολιτικάντικο τρόπο, αρχηγοκεντρικό, χωρίς ουσιαστική αυτοκριτική για τα πεπραγμένα εντός ΣΥΡΙΖΑ και με έντονο φλερτ με τον εθνικισμό. Μπορούμε, ωστόσο, μπροστά στο αποτέλεσμα της ΛΑΕ να επιχαίρουμε επειδή «νικήθηκε ο ρεφορμισμός»; Φοβάμαι πως μια τέτοια ανάγνωση είναι εκτός πραγματικότητας και χάνει τη συνολική εικόνα.

Το μόνο σχήμα στον ευρύτερο, ας πούμε, «προοδευτικό χώρο» που μπορεί να είναι ικανοποιημένο, είναι το ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη. Του Γιάνη Βαρουφάκη που υπέγραψε τη συμφωνία της 20/2/2015 που αναγνώριζε το χρέος και όχι μόνο, του Γιάνη Βαρουφάκη που «συμφωνούσε με το 70% του μνημονίου», του Γιάνη Βαρουφάκη που δίνει παντού αγώνα υπέρ της ΕΕ. Κι όμως, μπροστά στη θλιβερή εικόνα της σημερινής αριστεράς, δεν είναι παράλογο που αρκετοί αριστεροί βρήκαν πιο ελκυστικό το ψηφοδέλτιο αυτού του νέου επίδοξου σωτήρα – αν και τον κύριο λόγο για το σχεδόν 3% που πήρε μάλλον πρέπει να τον αναζητήσουμε στη συριζέικη αντίληψη της realpolitik.

Πίσω στην αριστερά της ρήξης, λοιπόν. Το πρόβλημα δεν είναι απλά η καθίζηση σε ποσοστά σχεδόν «μελών, συγγενών και φίλων». Το βασικό πρόβλημα είναι ο κόσμος που, από το 2015 και μετά, απογοητευμένος αποσύρεται στην ιδιώτευση και την κατάθλιψη. Κόσμος που με αυταπάρνηση έδωσε αγώνες τα προηγούμενα χρόνια, ίσως να επένδυσε στον ΣΥΡΙΖΑ, ίσως και όχι, ωστόσο νιώθει ότι οι αγώνες του έχουν όρια και δεν εντάσσονται σε ένα συνολικό ελπιδοφόρο πολιτικό σχέδιο, και μάλιστα εντός μιας κοινωνίας που στρέφεται προς τη δεξιά και την ακροδεξιά. Αρκετές οργανώσεις αναλώθηκαν αποκλειστικά σε κουβέντες για τον κομμουνιστικό φορέα που θα συγκεντρώσει την πρωτοπορία, το οποίο έχει φυσικά τη σημασία του, όμως παράλληλα δεν έβλεπαν ότι συνολικά η εκτός ΚΚΕ αριστερά πρακτικά εξαφανίζεται από τον πολιτικό χάρτη. Συζητούσαμε για τα σερβίτσια, όταν το υπόλοιπο σπίτι είχε πάρει φωτιά.

Ωστόσο, μιας και ζούμε στο 2019, ακόμα κι αν έχει γίνει ήδη τεράστια ζημιά, πρέπει να καταλάβουμε ότι πάντα υπάρχει και χειρότερα. Έστω και τώρα, και πριν πάει ακόμα περισσότερος κόσμος σπίτι του, πρέπει πρώτος και άμεσος στόχος κάθε αριστερής και κομμουνιστικής συλλογικότητας να γίνει το να βάλει το λιθαράκι της για να φτιαχτεί η ανατρεπτική αριστερά που θα είναι θελκτική, θα εμπνεύσει τον κόσμο και κυρίως τη νεολαία να ασχοληθεί ξανά ενεργά, να βγει από την απελπισία και να ξαναπιστέψει στους συλλογικούς αγώνες και τα οράματα της αριστεράς. Αν η εναπομείνασα αριστερά θέλει να είναι χρήσιμη στο λαό και στην τάξη, αν θέλει να βάλει ουσιαστικά θεμέλια για έναν μαζικό κομμουνιστικό φορέα μεθαύριο, αυτό είναι το βασικό καθήκον που έχει σήμερα.

Οι οργανώσεις της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής αριστεράς, οργανώσεις μερικών εκατοντάδων μελών η καθεμία στην καλύτερη, έχουν μετωπικές αντιλήψεις ριζωμένες κυρίως στις δεκαετίες του 1930 και του 1940. Όμως τότε μιλούσαμε για μέτωπα πραγματικά μαζικών κομμάτων. Με τη σημερινή ανθρωπογεωγραφία, δεν αρκεί μία συγκόλληση από τα πάνω οργανώσεων, έστω με κάποιες δημοκρατικές διαδικασίες για να εμπλέκουν σε ένα βαθμό και το ανένταχτο δυναμικό, που όμως τελικά καταλήγουν σε από τα πάνω συνεννοήσεις και μικροηγεμονισμούς. Τόσο η ΛΑΕ όσο και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, παρά τα μικρά βήματα δημοκρατικής συγκρότησης που έγιναν τουλάχιστον στην τελευταία, δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από αυτό το μοτίβο. Αν θέλουμε πραγματικά να δούμε ένα άλλο σκηνικό στην αριστερά, δεν αρκεί να γίνει ένα ξαναμοίρασμα της τράπουλας και να δημιουργηθεί άλλη μία παρόμοια μετωπική δομή, με άλλη σύνθεση οργανώσεων και διαφορετικά προγραμματικά bullets. Χρειάζονται τόλμη και τομές, να δοκιμάσουμε τα πράγματα αλλιώς.

Χρειαζόμαστε έναν σύγχρονο φορέα της αντισυστημικής αριστεράς, με μετωπικά/πολυτασικά χαρακτηριστικά και άλλη κουλτούρα, που θα μπορεί να πείσει ότι είναι κάτι διαφορετικό, ώστε να γίνει μεσοπρόθεσμα πόλος έλξης και χώρος επαναστράτευσης του κόσμου που έχει πάει σπίτι του αλλά και νέων αγωνιστών-στριών. Χρειαζόμαστε έναν χώρο με πραγματικά δικές του διαδικασίες και εσωτερική δημοκρατία, όπου τις αποφάσεις θα τις παίρνουν τα εκλεγμένα του όργανα και τα ζητήματα δεν θα λύνονται μεταξύ των μεγαλύτερων οργανώσεων. Ίσως φαίνεται πολύ το να ζητήσεις κάτι τέτοιο από την υπάρχουσα αριστερά, που έχει μάθει ότι τα μέτωπα είναι χώροι όπου ανταγωνίζεσαι άλλους μηχανισμούς για μια καλύτερη θέση για τη γραμμή σου. Ας τολμήσουμε όμως να το σκεφτούμε λίγο αλλιώς. Κι αν φτιάχναμε μια αριστερά όπου θα συμμετέχουν μεν οργανώσεις με την αυτοτέλειά τους, θα παλεύουν ελεύθερα για τη γραμμή τους, αλλά χωρίς ιδιοκτησιακή λογική; Με σεβασμό στις δημοκρατικές αποφάσεις, όπου δεν θα γίνεται ανεκτό το να περιφέρεις τα πανό του μετωπικού φορέα όπου διαφωνεί η πλειοψηφία; Όπου το υλικό του μετωπικού φορέα θα αποφασίζεται από τα όργανά του και μόνο, και όπου δεν θα έφτιαχνε η κάθε οργάνωση τις δικές της αφίσες με το λογότυπο του φορέα, «περνώντας» τη δική της γραμμή ως γραμμή του συνόλου; Όπου η πολιτική διαπάλη θα γίνεται με συντροφικότητα και όχι με κουτοπονηριές; Όπου η πολιτική θα παράγεται και θα εκφέρεται από συλλογικά όργανα και διαδικασίες, και όχι από «αρχηγούς» που διαμορφώνουν τη γραμμή όπως γουστάρουν; Έχουν ήδη γραφτεί πολλά για το πώς θα μπορούσε να οργανώνεται ένας τέτοιος φορέας και με τι πολιτικό πλαίσιο. Για να μην κουράζω, παραπέμπω στην πρόταση που είχε κάνει το 2016 η ΕΠΠΔ, της οποίας ήμουν μέλος. Δεν έχει νόημα να κλαίμε πάνω από χυμένο γάλα, όμως ίσως να μιλούσαμε από λίγο καλύτερη θέση σήμερα αν είχαμε ακολουθήσει έναν τέτοιο δρόμο από τότε και δεν είχαν συντηρηθεί τα, εμφανώς προβληματικά και αδιέξοδα, μετωπικά εγχειρήματα που μας οδήγησαν στη σημερινή εικόνα. Όμως είμαστε στο 2019 και το θέμα είναι τώρα τι κάνουμε.

Ποιοι, λοιπόν, μπορούν να βάλουν πλάτη για ένα τέτοιο εγχείρημα; Εκτιμώ πως οι μεγαλύτερες οργανώσεις που παίζουν ηγετικό ρόλο στα σημερινά μέτωπα είναι οι τελευταίες που θα συνέβαλλαν θετικά σε κάτι τέτοιο, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Όσο άσχημα κι αν έχει πάει το δικό σου σχέδιο και ο χώρος που έχτισες γύρω από αυτό, δεν παύει να είναι το δικό σου σχέδιο, το δικό σου «κεκτημένο». Είναι οι τελευταίοι που θα παραδεχτούν την ήττα – θα προσπαθήσουν, έστω με μικρές υποχωρήσεις, να συντηρήσουν την υπάρχουσα κατάσταση. Ωστόσο υπάρχουν δυνάμεις που τα τελευταία χρόνια αποχώρησαν από τα δύο αδιέξοδα μετωπικά εγχειρήματα, και εκτιμώ πως είναι αυτές που θα πρέπει να βρουν τον τρόπο να βάλουν τις βάσεις για ένα νέο και διαφορετικό εγχείρημα. Το εκλογικό αποτέλεσμα άλλωστε δημιουργεί αντικειμενικά έντονο προβληματισμό σε δυνάμεις και εντός των σημερινών μετώπων, και μία πρόταση που θα μπορεί να δώσει προοπτική και δεν θα είναι μία από τα ίδια, μπορεί να λειτουργήσει σαν πόλος έλξης και για αυτές. Αλλά πρέπει να ξανατονιστεί ότι ο στόχος δεν πρέπει να είναι μία νέα συγκόλληση, ενός διαφορετικού παζλ δυνάμεων αλλά με παρόμοια λογική. Χρειαζόμαστε κάτι που να είναι και να φαίνεται διαφορετικό, αν θέλουμε να απευθυνθούμε στο πολυπληθές ανένταχτο δυναμικό, που θέλει να παλέψει αλλά η υπάρχουσα αριστερά το αφήνει αδιάφορο. Η αρχική μαγιά δεν μπορεί παρά να είναι οι υπάρχουσες συλλογικότητες. Αλλά πρέπει να λειτουργήσουμε με το μυαλό στραμμένο όχι σε αυτό που έχουμε σήμερα, αλλά σε αυτό που μπορεί να υπάρξει. Θετικά παραδείγματα άλλωστε υπάρχουν και σήμερα, μας τα έδωσαν και οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές. Ας κοιτάξουμε προς τη Θεσσαλονίκη, την Αγία Παρασκευή ή την Καλλιθέα, και πώς κατάφεραν τα εκεί σχήματα, με αιχμηρό πολιτικό πλαίσιο και δημοκρατικές διαδικασίες, να κερδίσουν τη συμμετοχή και τη στήριξη ευρύτερων δυνάμεων της ανατρεπτικής αριστεράς.

Άφησα τελευταίο το ζήτημα των επερχόμενων εκλογών, από τις οποίες και να θέλαμε, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Σίγουρα η αριστερά δεν πρόκειται να ανασυγκροτηθεί ή να σηκώσει κεφάλι σε αυτές τις εκλογές. Διαχείριση της ήττας θα γίνει και προσπάθεια για τις μικρότερες δυνατές περαιτέρω απώλειες.

Αυτή τη στιγμή πραγματικά δεν καταλαβαίνω τι μπορεί να περιμένει κανείς από μία νέα αυτόνομη κάθοδο της ΛΑΕ του 0,56% και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ του 0,64%. Να προσπαθήσουν να μείνουν πάνω από το 0,5%; Δεν καταλαβαίνουμε ότι έχουμε βρεθεί στο περιθώριο, ότι απλά θα επιβεβαιωθεί ότι ελάχιστοι από τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων στο όνομα και για τα συμφέροντα των οποίων αγωνιζόμαστε, νοιάζονται για αυτά που λέμε; Τόσο πολύ αγαπάμε τις εκλογές, που πιστεύουμε ότι υπάρχουμε ως πολιτικά ρεύματα μόνο αν συμμετέχουμε σε αυτές; Στο κάτω κάτω, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ τι έχει να αποδείξει, ότι συνεχίζει ενωμένη; Δεν είδε όλος ο κόσμος της αριστεράς τα διπλά κατεβάσματα, τον Monty Python-ικό κλαυσίγελο στην Πάτρα; Είναι ή δεν είναι εκλογικίστικος κρετινισμός το να επιμένουμε στην εικόνα ενότητας του μετώπου με αυτούς τους όρους και με όσα έχουν γίνει;

Ας δεχτούμε ότι πρόκειται για «τέλος έποχης». Τα σχέδια ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ΛΑΕ δοκιμάστηκαν και απέτυχαν να δώσουν διέξοδο και ελπίδα. Το καλύτερο, ή μάλλον το λιγότερο κακό που θα μπορούσε αυτή τη στιγμή να γίνει, θα ήταν να γίνει ένα κοινό κατέβασμα της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής αριστεράς, εντός και εκτός των σημερινών μετώπων. Όχι ως μάχιμη πρόταση. Άλλωστε δεν υπάρχει περίπτωση να φέρει κάποιο καλό εκλογικό αποτέλεσμα. Αλλά ως αξιοπρεπής παραδοχή της ήττας και ως υπόσχεση για την επόμενη μέρα. Ότι με συντροφικότητα, διάθεση αυτοκριτικής και ταπεινότητα θα βάλουμε πλάτη για να ξαναχτίσουμε την αριστερά της ρήξης και της αισιοδοξίας. Ας μείνουν μακριά τα προβεβλημένα στελέχη, και κυρίως όσοι πέρασαν από υπουργικές καρέκλες – αν εννοεί ο Λαφαζάνης την ανάληψη της ευθύνης για το αποτέλεσμα της ΛΑΕ, ας το δείξει στην πράξη. Και ας πάρει μαζί του και τις εθνικιστικές κορώνες και ανοίγματα, με τα οποία πρέπει να πούμε ότι προς τιμήν τους δεν συμφώνησαν όλα τα μέλη και οι δυνάμεις της ΛΑΕ και αυτό πρέπει να τους αναγνωριστεί. Χωρίς να κρύψουμε τις διαφορές κάτω από το χαλάκι και χωρίς να λέμε ότι αύριο οπωσδήποτε θα συνεχίσουμε όλοι μαζί - το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι ένας χυλός «παναριστεράς». Αλλά έστω, ρε γαμώτο, μια ένδειξη ότι η δική μας αριστερά ένιωσε όντως την ανεπάρκειά της και το ότι δεν τα έκανε όλα σωστά.

Ας μην πετάμε βέβαια στα σύννεφα, είναι δύσκολο για την αριστερά να ξεφύγει από αντιλήψεις δεκαετιών και να δοκιμάσει καινούργια πράγματα. Αλλά να, αν είμαστε αρκετά τρελοί ώστε να πιστεύουμε ότι ο κόσμος θα αλλάξει, μάλλον είμαστε υποχρεωμένοι να πιστεύουμε το ίδιο και για την αριστερά. Venceremos!

ΥΓ1: Ας μου συγχωρεθεί ο πρώτος πληθυντικός σε πολλά σημεία, παρότι δεν είμαι πλέον μέλος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ήμουν από το ’11 ως το ’15, υποψήφιος στην Κορινθία στις εκλογές του 2012 και του Γενάρη-Σεπτέμβρη του 2015, καθώς και στα περιφερειακά κατεβάσματα του χώρου το ’10 και το ’14. Ας διαβαστεί ως το κείμενο ενός πρώην μέλους και ψηφοφόρου μέχρι και στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Θεωρώ ότι ανήκω ακόμα στην αντικαπιταλιστική αριστερά, όπως και πολλές συντρόφισσες και σύντροφοι που σήμερα βρίσκονται στη ΛΑΕ, σε οργανώσεις εκτός ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ΛΑΕ ή είναι ανένταχτοι. Και ότι η υπέρβαση του τέλματος πρέπει να είναι υπόθεση όλων μας.

ΥΓ2: Το κείμενο αρχικά στάλθηκε από τις 28/5 στο site pandiera.gr, στο οποίο αρθρογραφούσα από το ξεκίνημά του, και το οποίο φιλοδοξούσε να γίνει ενημερωτικό portal όλης της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Στις 29/5 ενημερώθηκα ότι δεν θα δημοσιευτεί το κείμενο, επειδή «είναι απαξιωτικό προς τους αγωνιστές που έδωσαν τη μάχη με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ». Σε ένα ενυπόγραφο κείμενο κάποιου που επίσης είχε δώσει μάχες με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ενώ την στήριξε και την περασμένη Κυριακή, επειδή έρχεται σε αντίθεση με την κεντρική αφήγηση του χώρου που προσπαθεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να καλλωπίσει τα συντρίμμια. Νομίζω ότι αυτή η επιλογή δείχνει ακριβώς αυτό που προσπαθώ να πω στο κείμενο: Αυτή η αριστερά και αυτές οι νοοτροπίες μόνο θλίψη μπορούν να γεννήσουν, όχι ελπίδα και προοπτική. Λυπάμαι πολύ, καλή τύχη σε όλους μας.

από: Kommon