Πώς γεννιέται ένα κίνημα, αποστολή στην Γκρενόμπλ

της Ιωάννας Καζάκου

  ΠΗΓΗ: Kommon

Είναι ένα κίνημα που ξεπήδησε από το ξεγύμνωμα της καθημερινής ζωής, γιατί είναι καιρός που το «έως εδώ, όλα καλά» ακολούθησε η πτώση.

Γενικό όνειρο

 

Γενικό Όνειρο (rêve général), κατά τη Γενική Απεργία (grève général), είναι ένα από τα πολυάριθμα συνθήματα του κινήματος Nuit Debout (Όρθιοι τη Νύχτα). Στο πρώτο άκουσμα δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, οι εξεγερμένοι του γαλλικού Μάη μάς συνήθισαν στο λυρικό ύφος και τις αφηρημένες έννοιες. Όμως αυτό το σύνθημα έχει κάτι παραπλανητικό. Προέκυψε από ένα κίνημα με αφετηρίες και αναφορές καθόλου αφηρημένες, αλλά πολύ πολύ πραγματικές.

 

Το κίνημα Nuit Debout ξεκίνησε από την αγωνία του νεαρού γονιού που πρέπει να αγοράσει παπούτσια στο μικρό παιδί του που μεγαλώνει και τα παλιά του πέφτουν πια μικρά. Από την αηδία του εργαζόμενου στο τηλεμάρκετινγκ, όταν η μάνατζερ τον επιπλήττει καθώς παρηγορεί μια γυναίκα στην άλλη άκρη της γραμμής που κλαίει, μπερδεμένη και θλιμμένη από την πρόσφατη απώλεια του άντρα της. Από το παράλογο της εταιρικής λογικής που θέλει τον εργαζόμενο καλύτερο από τους συναδέλφους του αλλά και με πνεύμα ομαδικό. Για τα 30 χρόνια που η μάνα έμεινε ακούνητη μπροστά από την τηλεόραση, ξεθεωμένη μετά από τη δουλειά. Για τον άνεργο που κουράστηκε να ξυπνάει το πρωί για να ψάξει ξανά τις αγγελίες.

 

Είναι ένα κίνημα που ξεπήδησε από το ξεγύμνωμα της καθημερινής ζωής, γιατί είναι καιρός που το «έως εδώ, όλα καλά» ακολούθησε η πτώση. Από αυτή την άποψη, το όνειρο του συνθήματος είναι όχι μόνο γενικό αλλά και εξαιρετικά συγκεκριμένο. Είναι «ένα πολύ σοβαρό όνειρο». Βιοπολιτικό.

 

 

Σπασμένο δοξάρι

 

«Δεν έχεις πάει ούτε μία φορά στη συνέλευση;», ρωτάει έκπληκτος ο Μ. την Εμιλί, γύρω στα 35 και οι δύο, με καλή μόρφωση, δημιουργικά χόμπι και δουλειές του ποδαριού. «Εγώ πήγα την πρώτη μέρα, αλλά μου φάνηκε κάπως…». «Έχει αλλάξει από τότε, κατέλαβαν τον χώρο που τους είχε παραχωρήσει ο Δήμος για τις δύο πρώτες μέρες», λέει η Εμιλί, προσθέτοντας μια πληροφορία που μετά από βδομάδες κινηματικής δραστηριότητας δεν είναι πλέον ιδιαίτερα αποκαλυπτική. «Αλήθεια;», αποκρίνεται ευχαριστημένος ο Μ. Θαμώνες των κατειλημμένων κοινωνικών κέντρων της Γκρενόμπλ, γνωρίζονται καλά μεταξύ τους.

 

Πολλοί από αυτούς δεν εργάζονται και ζουν με το επίδομα. Ορισμένοι από άποψη, δεν θέλουν να ανήκουν στο 90% των μισθωτών που προσλαμβάνονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Ούτε να έχουν προσωπικό λόγο να παραλογίζονται ακούγοντας την κυβέρνηση να επιμένει ότι διευκολύνοντας τις απολύσεις θα ενισχύσει τις συμβάσεις αορίστου χρόνου και θα μειώσει την επισφάλεια. Τις μακριές σιωπές τους διακόπτουν σχόλια για τα λάιβ της εβδομάδας σε εκείνο ή το άλλο κοινωνικό κέντρο. Σε ένα από αυτά θα σερβίρουν τριπλοτηγανισμένες πατάτες, ο Γιανίκ έχει αναλάβει το τηγάνισμα. «Αξίζει να το επισκεφθείς αν θέλεις να γνωρίσεις τα υπόγεια ρεύματα της πόλης», συμβουλεύει η Ανί.

 

Στις πιο πολιτικές ερωτήσεις απαντούν με δυσκολία, όπως και στις πιο προσωπικές (λογικό, το προσωπικό είναι πολιτικό και τανάπαλιν). «Ζουν με το φάντασμα του κινήματος ενάντια στο Σύμφωνο Πρώτης Απασχόλησης», λέει ο Γιαν για το σημερινό κίνημα και δηλώνει απαισιόδοξος για την έκβαση του αγώνα ενάντια στον Νόμο για την Εργασία. Στο φόντο της κουβέντας μας ξεχωρίζουν οι αφίσες των συνομοσπονδιών CGT και CNT που καλούν στη γενική απεργία της επόμενης μέρας: είναι η πρόσοψη της κατάληψης στην οποία δραστηριοποιούνται. Ελπίζουν.   

 

 

 

 

Άγρια διαδήλωση

 

Άγριες διαδηλώσεις (manifs sauvages) ονομάζει το κίνημα στη Γαλλία τις πορείες που γίνονται χωρίς την άδεια της αστυνομίας και που, όπως είναι αναμενόμενο, καταλήγουν σε συλλήψεις. Αντίθετα με τις άγριες διαδηλώσεις άλλων δυτικοευρωπαϊκών χωρών, όπου κυριαρχούν οι σκούροι τόνοι και βήματα μετρημένα στα δάχτυλα έως ότου επέμβει η αστυνομία, η άγρια διαδήλωση της 28ης Απριλίου στην Γκρενόμπλ ήταν ποικιλόχρωμη και κατόρθωσε να πατήσει σε όλες τις απαγορευμένες περιοχές της πόλης. Κυρίως, ήταν πολύ νεανική, με έντονη τη συμμετοχή κοριτσιών και αγοριών του γυμνασίου, που στην πρώτη γενική απεργία ήταν το κομμάτι που συνέλαβε μαζικά η αστυνομία. «Σιγά μην φοβηθούν».

 

Επιστρέφοντας στην πλατεία όπου είχε συγκεντρωθεί το πλήθος της «νόμιμης» διαδήλωσης, αποτελούμενο από φοιτητές, εργαζόμενους, ενεργούς ή παλαίμαχους συνδικαλιστές και νεαρούς γονείς με τα παιδιά τους, η φωνή από το μικρόφωνο της CGT τους καλωσόρισε θερμά. Για ώρα μετά τους ξεχώριζες εύκολα από τη χειρουργική μάσκα στον λαιμό και τα ξαναμμένα προσωπα (τα κορίτσια και από το πασαλειμμένο μακιγιάζ). Τα βλέμματά τους πρόδιδαν μια νέα αυτοπεποίθηση και μια φρέσκια ωριμότητα. Δεν είναι και λίγο όταν μια πλατεία γίνεται για τόσες διαφορετικές γενιές «ο κοινός τόπος στην ιστορική διάσταση του κοινωνικού γίγνεσθαι», όπως έλεγε ο κοινωνιολόγος Καρλ Μανχάιμ. Η τάξη πρέπει να βιωθεί για να γίνει ταξική συνείδηση, επιμένει ο ιστορικός Έντουαρντ Τόμσον. Αν μη τι άλλο αυτό το κίνημα συλλέγει τώρα νέες, πολύτιμες εμπειρίες. Ταξικές.   

 

 

Είμαι …αλληλεγγύη

 

Στη συνέλευση με τίτλο «σύμπραξη των Nuit Debout με τα σωματεία, τις λαϊκές γειτονιές και τις άλλες συνιστώσες του κινήματος» που έγινε αργά το απόγευμα της ίδιας μέρας δεν προτάθηκε καμία δράση και δεν έγινε κανένας σχεδιασμός. «Ένα ιστορικό κίνημα ίσως κατορθώσει να παράγει πολιτική ίσως και όχι», υποστηρίζει ο φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού εντείνοντας την αγωνία. «Οι Γάλλοι είναι απολίτικος λαός», σχολίασε χαμηλόφωνα μια παρευρισκόμενη, πρώην εργαζόμενη σε εργοστάσιο και παλαίμαχη συνδικαλίστρια της CFDT, του μόνου συνδικάτου που δεν στήριξε την απεργία. Αλλά η ίδια δεν χάνει στιγμή αυτού του κινήματος, διότι γνωρίζει όπως και ο Μπαντιού ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να μετατρέψουν την πραγματικότητα σε δυνατότητα.

 

Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, αξίζει να σταχυολογηθούν ορισμένες στιγμές από εκείνη τη συνέλευση. Όπως η κοινή παραδοχή της ασυδοσίας του κεφαλαίου. Οι «χωρίς δουλειά, χωρίς χαρτιά, χωρίς κιλότες, χωρίς ελπίδα» ως δυνητικό ανταγωνιστικό υποκείμενο. Ο συνδικαλισμός βάσης ως ο μόνος τρόπος αντίστασης των εργαζόμενων στους χώρους εργασίας, εκεί όπου «δεν υπάρχει δημοκρατία, αλλά φεουδαλισμός», όπως είπε ένας συνδικαλιστής της CNT. Οι παραληρηματικές ομιλίες τριών ημιάστεγων και το συνακόλουθο αίσθημα αμηχανίας στο κοινό. «Δεν θα καταφέρουμε τίποτα αν δεν αναγνωρίσουμε όλες τις πραγματικότητες στην κοινωνία μας», πολιτικοποίησε την αμηχανία η επόμενη ομιλήτρια.

 

«Οι μη εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται σύνταξη, αυτές μεγαλώνουν τα παιδιά, τον πλούτο της κοινωνίας», είπε μια άλλη γυναίκα, αφού μίλησε για το διεθνές κυνηγητό των «παράνομων» μεταναστών. «Να πάμε να τους μιλήσουμε, ξέρουμε που κρύβονται», προέτρεψε μια υπέργηρη κυρία τρέμοντας από συγκίνηση επάνω στο μπαστούνι της. Την βραδιά έκλεισε η ομάδα ποίησης, με απαγγελία «πειραγμένων» στίχων: «Είμαι αλληλεγγύη».

 

 

Σημειώσεις:

- Τα παραδείγματα στο κείμενο «Γενικό Όνειρο» προέρχονται από την έκδοση της ομάδας On Vaut Mieux que Ça (αξίζουμε περισσότερα) η οποία δραστηριοποιείται στο κίνημα Nuit Debout (Flammarion, 2016). Από εκεί προέρχεται και η φράση «ένα πολύ σοβαρό όνειρο». Για τα συνθήματα και τις καλλιτεχνικές δημιουργίες του κινήματος Nuit Debout, βλ.: https://nuitdebout.tumblr.com

 

-  «Σπασμένο Δοξάρι» (archet cassé) είναι το όνομα ενός τραγουδιού του Μ. Στο ομώνυμο κείμενο, τα αριθμητικά στοιχεία και το επιχείρημα της κυβέρνησης υπέρ της διευκόλυνσης των απολύσεων (δανεισμένο κατευθείαν από τον γαλλικό σύνδεσμο βιομηχάνων, το Medef) προέρχονται από την έκδοση της ομάδας Attac με τίτλο “Petit Guide Contre les Bobards de la Loi Travail” (μικρός οδηγός ενάντια στα ψέματα του Νόμου για την Εργασία).