Σοβαρές αστοχίες στη μελέτη επάρκειας ισχύος του ΑΔΜΗΕ – Διαπίστωνε επάρκεια ισχύος με λάθος παραδοχές

Χρήστος Στεφάνου

26 01 2017

από: Energypress 

Οι δύο πρόσφατες ενεργειακές κρίσεις οι οποίες οδήγησαν  μέχρι και το αρμόδιο υπουργείο ενέργειας να ζητήσει με ανακοίνωσή του την αποφυγή άσκοπης ενεργειακής κατανάλωσης, έφεραν στο φως όχι μόνο τις τεράστιες ελλείψεις του ελληνικού συστήματος ηλεκτρισμού, αλλά και τις αστοχίες του Διαχειριστή του (ΑΔΜΗΕ) να προειδοποιήσει για τους πραγματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει το ενεργειακό σύστημα.

Ενδεικτικές των προβλημάτων είναι οι προβλέψεις που περιλαμβάνονται στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), η οποία σημειωτέον εκδόθηκε μόλις πριν επτά μήνες, τον περασμένο Ιούνιο.

Τότε λοιπόν ο ΑΔΜΗΕ έδινε στη δημοσιότητα την πλέον πρόσφατη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος για την επταετία 2017-2023, στο πλαίσιο των μελετών που εκπονεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα και έχουν μεσοπρόθεσμο ορίζοντα προκειμένου να επισημαίνουν ενδεχόμενους μελλοντικούς κινδύνους σχετικά με την ικανότητα του συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να ανταποκριθεί επαρκώς στην προβλεπόμενη εξέλιξη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τα προσεχή έτη. Επιπλέον καταδεικνύουν το αν χρειάζονται για παράδειγμα νέες παραγωγικές μονάδες, ώστε να δοθούν εγκαίρως κατάλληλα σήματα για την υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων.

Ωστόσο ανατρέχοντας κανείς στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 του ΑΔΜΗΕ που εκδόθηκε πριν μόλις 7 μήνες, βρίσκει το βασικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο καθ’ ύλην αρμόδιος Διαχειριστής του Ηλεκτρικού Συστήματος:

«Ακόμα και σε συνθήκες αυτόνομης λειτουργίας (χωρίς διασυνδέσεις) μέχρι και το 2019 οι τιμές του δείκτη LOLE (σ.σ. Loss of Load Expectation: εκφράζει τις ώρες του έτους για τις οποίες το σύστημα παραγωγής δεν μπορεί να ικανοποιήσει πλήρως τη ζήτηση, ανεξαρτήτως του μεγέθους ελλείμματος κάθε ώρας) είναι σημαντικά χαμηλότερες του υιοθετούμενου κριτηρίου αξιοπιστίας ανεξαρτήτων των θεωρούμενων υποθέσεων (με εξαίρεση την περίπτωση ξηρού υδραυλικού έτους) και συνεπώς φαίνεται ότι το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής αναμένεται να ικανοποιήσει επαρκώς τη ζήτηση. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι η διατήρηση σε λειτουργία όλων των υφιστάμενων μονάδων.» 

Κοινώς ο ΑΔΜΗΕ, τον Ιούνιο του 2016 προέβλεπε πως το 2017 οι υπάρχουσες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (λιγνιτικές, φυσικού αερίου, υδροηλεκτρικά) θα επαρκούσαν ώστε να καλύψουν μια μέγιστη ζήτηση, εφόσον ήταν όλες σε λειτουργία και εφόσον τα υδροηλεκτρικά δεν είχαν περάσει ένα ξηρό έτος κι άρα οι ταμιευτήρες τους δεν ήταν άδειοι. Μάλιστα ο ΑΔΜΗΕ δήλωνε βέβαιος ότι το ηλεκτρικό σύστημα μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στα πόδια του, ακόμα και σε περίπτωση που δεν υπήρχαν εισαγωγές ενέργειας (διασυνδέσεις) από τις γειτονικές χώρες.

Η πραγματικότητα και τα ερωτήματα

Ωστόσο η  πραγματικότητα που ζήσαμε έδειξε ότι ο ΑΔΜΗΕ έσφαλε και μάλιστα διπλά: και σε επίπεδο σχεδιασμού αλλά και σε επίπεδο προβλέψεων, αφού ούτε το εγχώριο παραγωγικό δυναμικό επαρκούσε για να καλύψει την αιχμή της ζήτησης, ούτε ο ίδιος είχε διασφαλίσει ώστε όλες οι μονάδες να βρίσκονται σε λειτουργία.

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι εάν θα μπορούσε ο ΑΔΜΗΕ να έχει προβλέψει την κακοκαιρία που εκτίναξε τη ζήτηση, την απουσία εισαγωγών, τη σχεδόν παντελή έλλειψη φωτοβολταϊκών και αιολικών, τη βλάβη δυο μονάδων της ΔΕΗ και τη μη λειτουργία άλλων δύο λιγνιτικών λόγω προγραμματισμένης συντήρησης; Ή μήπως τελικά ο Διαχειριστής δεν φταίει και απλά χτύπησε το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα η τέλεια καταιγίδα;

Η Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 που ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ δημοσίευσε πριν μόλις 7 μήνες, καταρρίπτει μία προς μία τις δικαιολογίες του Διαχειριστή και αποκαλύπτει τις βαριές του ευθύνες:

1.            «Η κακοκαιρία εκτίναξε τη ζήτηση σε πρωτόγνωρα επίπεδα που δεν είχαν προβλεφθεί»

Η μεγαλύτερη ζήτηση σημειώθηκε στις 20.00 το βράδυ της Τρίτης 10 Ιανουαρίου όταν κινήθηκε πάνω από τις 9.000 Μεγαβατώρες. Πράγματι πρόκειται για επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από το μέσο όρο της ζήτησης τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 ο ΑΔΜΗΕ στην «Πρόβλεψη βραδινής χειμερινής αιχμής φορτίου στο Σύστημα» ακόμα και στο Ήπιο σενάριο ζήτησης που κάνει, προβλέπει αιχμή που μπορεί να φθάσει το 2017 τα 9480MW ενώ στο Ακραίο σενάριο ζήτησης φθάνει μέχρι και τα 9590MW! Άρα ο ΑΔΜΗΕ είχε προβλέψει από τον Ιούνιο του 2016, τι μπορεί να ζητηθεί από το Σύστημα τον Ιανουάριο του 2017. 

2.            «Το χιόνι είχε σκεπάσει τα φωτοβολταϊκά και η άπνοια δεν επέτρεπε ουσιαστική συμβολή ούτε από τα αιολικά»

Πράγματι στις 20.00 εκείνο το βράδυ τα περίπου 2500MW των φωτοβολταϊκών δεν υπήρχαν και η συμμετοχή των αιολικών ήταν ελάχιστη. Η στοχαστικότητα ωστόσο των δύο αυτών μορφών ΑΠΕ δεν είναι κάτι που πρόσφατα ανακαλύφθηκε και πολύ περισσότερο όχι από τον Διαχειριστή του Συστήματος που με βάση τη διεθνή μεθοδολογία υπολογίζει διαχρονικά για αυτό ακριβώς το λόγο μόνο ένα μικρό μέρος της εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών και αιολικών ως πραγματικά διαθέσιμο. Άλλωστε ο ΑΔΜΗΕ έχει διαπιστώσει (όπως αναφέρει και στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023) ότι «από το 2013 και μετά οι βραδινές αιχμές του έτους έχουν αρχίσει να παρατηρούνται κατά τους χειμερινούς μήνες». Άρα σίγουρα ο ΑΔΜΗΕ ήξερε ότι τα βράδια του χειμώνα – ακόμα και χωρίς χιόνια – φωτοβολταϊκά δεν υπάρχουν, αλλά υπάρχει μεγάλη ζήτηση.

3.            «Πώς να προβλέψει ότι 4 λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ θα είναι ταυτόχρονα εκτός στην πιο κρίσιμη στιγμή;»

Και βλάβες θα συμβούν στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και συντηρήσεις που θα τις θέσουν εκτός για κάποιο διάστημα θα υπάρξουν. Αυτό δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος έγκειται στο παράδοξο των προβλέψεων του Διαχειριστή του. Στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 ο ΑΔΜΗΕ μιλά για επάρκεια ακόμα και χωρίς διασυνδέσεις υπό την αίρεση ότι όλες οι ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες θα λειτουργούν. Δηλαδή ο ίδιος ο Διαχειριστής αποκλείει το σενάριο βλαβών, τη στιγμή μάλιστα που σημειώνει πως «ο στόλος των θερμικών μονάδων μπορεί να χαρακτηριστεί πεπαλαιωμένος σε γενικές γραμμές αφού οι περισσότερες μονάδες έχουν συμπληρώσει πάνω από είκοσι χρόνια λειτουργίας αν και την τελευταία πενταετία προστέθηκαν στο Σύστημα περίπου 3400MW από νέες μονάδες φυσικού αερίου» (σ.σ. εννοεί τις 7 ιδιωτικές και τις 4 της ΔΕΗ). Κοινώς ενώ αναγνωρίζει ότι οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ είναι παλιές, στο σενάριο με βάση το οποίο διαβεβαιώνει για την επάρκεια του συστήματος, ο ΑΔΜΗΕ, θέτει ως προϋπόθεση να λειτουργούν όλες οι μονάδες.

Πολύ περισσότερο αποκλείει και το ενδεχόμενο συντηρήσεων σε περιόδους αιχμής. Αποκλείει δηλαδή το ενδεχόμενο να βρεθούν εκτός για μεγάλο χρονικό διάστημα σε δύσκολες για το σύστημα περιόδους ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες για λόγους συντήρησης. Πώς τότε εξηγείται ότι ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ ενέκρινε τη συντήρηση δυο μονάδων του συγκροτήματος του Αγίου Δημητρίου τον Οκτώβριο; Η απάντηση ότι μόνο τότε μπορούσαν να συντηρηθούν οι δυο μονάδες ώστε να μη λείψουν από το σύστημα κατά τους κρίσιμους καλοκαιρινούς μήνες δεν ευσταθεί, αφενός γιατί όπως είπαμε ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ έχει διαπιστώσει εδώ και χρόνια ότι υπάρχει θέμα και τα βράδια του χειμώνα πλέον, κι αφετέρου γιατί τουλάχιστον το καλοκαίρι υπάρχει μεγαλύτερη προσφορά από τα φωτοβολταϊκά, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Μύθοι και πραγματικότητα

Η Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2017-2023 του ΑΔΜΗΕ εκτός όμως από το να εκθέτει τον Διαχειριστή του Συστήματος, φέρνει στο φως και μια άλλη αλήθεια:

Ο μύθος της υπερεπάρκειας ισχύος καλλιεργήθηκε συστηματικά από διάφορες πλευρές της ενεργειακής αγοράς για εξυπηρέτηση ίδιων συμφερόντων και προωθήθηκε προς κατανάλωση στο ευρύτερο κοινό που δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνική κατάρτιση για να τον απορρίψει.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της έκτασης αυτής της πλάνης είναι ότι ακόμα και ο μέχρι πρόσφατα Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης, είχε φθάσει στις προγραμματικές δηλώσεις του τον Οκτώβριο του 2015 να δηλώνει πως «Η ανεξέλεγκτη και αγοραία ανάπτυξη της παραγωγικής υποδομής της ηλεκτρικής ενέργειας δημιούργησε τη σημερινή υπερεπάρκεια ισχύος παραγωγής και διαμόρφωσε μια ψευδεπίγραφη εγχώρια αγορά ενέργειας». 

Βεβαίως το γεγονός ότι κάθε έξι μέρες το σύστημα βρίσκεται σε κρίση, επειδή έχουν αποσυρθεί 2 λιγνιτικές μονάδες δείχνει ότι η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική…