Ισπανικός Εμφύλιος: Η καρδιά που δεν έσβησε...

Τα τραγικά σπαράγματα της φασιστικής φρίκης εξακολουθούν να την τεκμηριώνουν

"Και στο τέρμα ενός ωκεανού από αγιάτρευτα κόκαλα, η καρδιά σου κι η δική μου θα ναυαγήσουν"

(ο ποιητής Μιγκέλ Ερνάντεθ στην γυναίκα του από τα δημοκρατικά χαρακώματα του Εμφυλίου)

Ογδόντα ένα χρόνια μετά την έναρξη του Ισπανικού Εμφυλίου, τα τραγικά σπαράγματα της φασιστικής φρίκης εξακολουθούν να την τεκμηριώνουν, σαν μια διαρκής υπενθύμιση για όσους ακόμη θέλουν να θυμούνται.

Θυμόμαστε φέτος, αυτό το άρθρο που είχαμε αναδημοσιεύσει πέρυσι, ακριβώς σαν σήμερα. Την είδηση που μετέδιδε το ΑΠΕ, σύμφωνα με την οποία ο ιατροδικαστικός ανθρωπολόγος, Φερνάνδο Σερούλια, που από το 2010 διεξάγει έρευνες σε έναν από τους μεγαλύτερους ομαδικούς τάφους θυμάτων του Φρανκισμού, στην Λα Πεδράχα, στο όρος του Μπούργος, ανακάλυψε, μέσα στον σωρό των οστών των δολοφονημένων δημοκρατικών, 45 εγκεφάλους που εξακολουθούν να διατηρούνται σε καλή κατάσταση, καθώς και μία καρδιά, που είχε πάψει να κτυπά από το μακρινό κι οδυνηρό 1936.

«Όταν έφθασα στην τάφρο έμεινα εμβρόντητος. Ασκώ την ιατροδικαστική επί 30 χρόνια και ποτέ στη ζωή μου δεν είδα κάτι παρόμοιο», εκμυστηρεύεται στην εφημερίδα «El Pais» o Φερνάνδο Σερούλια, που εργάζεται στο Ίδρυμα Ιατροδικαστικής της Γαλικίας. Σε εκείνον τον μαζικό τάφο, οι φασίστες πραξικοπηματίες, από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο του 1936 στοίβαζαν στα κρυφά συνολικά 104 πτώματα εκτελεσμένων. Ακόμη 36 ανακαλύφθηκαν σε γειτονική τάφρο. Τα θύματα ήταν δημοκρατικοί που είχαν συλλάβει οι φασίστες του Φράνκο από τα γειτονικά χωριά της Μπριβιέσα, Μιράνδα ντελ Έβρο και Σαν Ντομίνγο ντε λα Καλθάδα. Οι φασίστες τους άρπαζαν, συχνά από την μέση του δρόμου, τους οδηγούσαν στα κρυφά κολαστήρια (cascas) και κάποια στιγμή τους φόρτωναν στα καμιόνια προς το βουνό, όπου κι εκτελούνταν. Συχνά τους δινόταν κι η «χαριστική/ βολή στο κεφάλι.

Μετά από 80 χρόνια, 45 εγκέφαλοι και μία καρδιά από τους εκτελεσμένους, διατηρούνται σε ανατριχιαστικά καλή κατάσταση για να καταμαρτυρήσουν τις φασιστικές φρικαλεότητες. «Μεταξύ τους υπάρχουν και δύο εγκέφαλοι όπου υπάρχει ακόμη η βολίδα από τη σφαίρα της χαριστικής βολής», τονίζει στην εφημερίδα ο ιατροδικαστής Φρανθίσκο Ετσεβερία, προσθέτοντας πως «είναι οι μοναδικές γνωστές περιπτώσεις».

Ο λόγος που διατηρήθηκαν τα όργανα αυτά σε καλή κατάσταση έχει επιστημονική εξήγηση: Οπως τονίζει ο Σερούλια, ο τάφος είχε σκαφθεί σε αργιλώδες, εξαιρετικά υδατοστεγές κι οξύτατο έδαφος. Εκείνο τα καλοκαίρι του ’36 ήταν ιδιαίτερα κρύο και βροχερό. Τα περισσότερα από τα θύματα είχαν εκτελεσθεί με μία σφαίρα στον αυχένα, επιτρέποντας έτσι στο νερό της βροχής να εισέλθει στην κρανιακή κοιλότητα. Το νερό έχει την ιδιότητα να αποτρέπει την ανάπτυξη μικροβίων που δημιουργούν σήψη κι οι λιπαροί εγκέφαλοι σαπωνοποιήθηκαν, προσθέτει ο Σερούλια που έχει δημοσιεύσει τα ευρήματά του στην έγκυρη περιοδική έκδοση «Science and Justice».

Οι εγκέφαλοι αυτοί, που σήμερα συντηρούνται στα ψυγεία του Νοσοκομείου του Βερίν, είναι η μεγαλύτερη γνωστή συλλογή σαπωνοποιημένων εγκεφάλων. Το μέγεθός τους είναι το ένα έκτο της κανονικής διάπλασης ενός εγκεφάλου, που εν ζωή ζυγίζει ενάμιση κιλό, ενώ τώρα έχουν το μέγεθος ενός μήλου.

Ο Ραφαέλ Μαρτίνεθ Μόρο, εργολάβος δημοσίων έργων – ανάμεσα σε άλλα κατασκεύαζε πέτρινες γέφυρες – ήταν ένας από τους εκτελεσμένους και θαμμένους στην Λα Πεδράχα. Τον εκτέλεσαν στις 3 Οκτωβρίου 1936 και το μοναδικό του «έγκλημα» ήταν πως είχε εκλεγεί πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Ομίλου της Μπριβιέσκα, ένα χωριό που τότε αριθμούσε 3.500 κατοίκους. Η δική του είναι μία από τις μόλις 15 σορούς που έως τώρα έχει γίνει κατορθωτό να της αποδώσουν όνομα κι επώνυμο, χάρις στο διασωθέν DNA. Ο γιός του Ραφαέλ Μαρτίνεθ Μαρτίνεθ ήταν μόλις 14 ετών όταν σκότωσαν τον πατέρα του και 90 όταν ανέσυραν τη σορό του μαζί με δεκάδες άλλες.

«Είναι αναξιοπρεπές να σου λέει κάποιος πως πρέπει να ξεχάσεις ότι σου σκότωσαν τον πατέρα, όπως μας πρότεινε ο (Ισπανός πρωθυπουργός) Μαριάνο Ραχόι», τονίζει στην εφημερίδα ο Μιγέλ Άνχελ Μαρτίνεθ Μοβίγια, εγγονός του Μαρτίνεθ Μόρα κι εκπρόσωπος του Ομίλου Συγγενών Εκτελεσθέντων στα όρη Πεδράχα. Ο ίδιος θυμάται πως οι ερευνητές ανέσυραν από τον ομαδικό τάφο προσωπικά αντικείμενα ανακατεμένα με διάσπαρτα κόκαλα, χρυσά δόντια, γυαλιά, σακάκια, κάποια πορτοφόλια. «Κι αίφνης εμφανίσθηκε ο πρώτος εγκέφαλος. Αυτές ήταν συγκινήσεις πολύ συγκλονιστικές για όλους τους συγγενείς που βρισκόμασταν εκεί», αφηγείται.

Ο Σερούλια υπενθυμίζει πως ο εισηγητής του ΟΗΕ, Πάβλο ντε Γκριέφ, είχε προτρέψει τον Ραχόι να καταργήσει τον Νόμο περί Αμνηστίας του 1977 και να επιτρέψει την έναρξη ερευνών για την απόδοση ευθυνών για τα εγκλήματα του Φράνκο. Οι εγκέφαλοι της Λα Πεδράχα θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμεύσουν ως αδιάσειστο τεκμήριο.

«Οι δολοφόνοι ήθελαν να εξαφανίσουν από προσώπου γης τα θύματά τους, αλλά δεν μπόρεσαν να σβήσουν τις ιδέες τους. Ούτε καν τους εγκεφάλους τους», αποφαίνεται ο Σερούλια.
ΠΗΓΗ: Το Περιοδικό