Κ. Τζιαντζής: Πώς να αξιοποιήσουμε τις σύγχρονες επαναστατικές δυνατότητες

Την 1^η Νοέμβρη 2011 έφυγε από τη ζωή ο σύντροφος Κώστας Τζιαντζής, ιστορικό στέλεχος του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα, από τους θεμελιωτές του ΝΑΡ και του εγχειρήματος της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης. 

Το Πριν δημοσίευσε στις 29/11/2017 βασικό απόσπασμα από την εισήγηση του Κ. Τζιαντζή στο θεωρητικό-πολιτικό διήμερο που διοργάνωσε το ΝΑΡ στα 90χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης, το Νοέμβριο του 2007:

Αυτές τις μέρες αναρωτιέμαι πώς θα γιορτάζεται και σε ποιες συνθήκες στο μέλλον (π.χ. στα 100 χρόνια) η Οκτωβρια­νή Επανάσταση. Ταυτόχρονα, αναλογιζόμαστε σε ποιες συνθήκες γιορτά­στηκε πριν 10 χρόνια, με ποιες ελπίδες, ποιες επιδιώξεις και τι αποτελέσματα είχαμε με βά­ση τις επιδιώξεις αυτές. Γιατί ασφαλώς, όχι μόνο στις επετείους, αλλά κυριολεκτικά κάθε μέρα, μια υλιστική και κριτικά αισιόδοξη αξι­οποίηση των διδαγμάτων της Οκτωβριανής Επανάστασης αποτελεί διαρκές στοιχείο στην αναμέτρησή μας με τα ερωτήματα του σύγ­χρονου κόσμου, βασικό κριτήριο για την ωρί­μανση και οικοδόμηση μιας ανώτερης επα­ναστατικής δυνατότητας –που μακροπρόθε­σμα υποστηρίζουμε ότι υπάρχει μέσα στη ση­μερινή εποχή– για μια προγραμματική, πο­λιτική και πρακτική ώθηση αυτής της δυνα­τότητας, η οποία θα κρίνει τελικά την πραγ­ματική προσφορά και δικαίωση του μεγάλου Οκτώβρη.

Έτσι, μια τέτοια ριζικά ανασυγκροτημέ­νη προγραμματική και πρακτική προσπά­θεια θα περιέχει αναγκαστικά στο DNA της όλα τα μεγάλα διδάγματα της νίκης αλλά και όλα τα αναπάντητα ερωτήματα γύρω από την εποποιία των επαναστάσεων, των κατακτήσε­ων, αλλά και των πισωγυρισμάτων, της ήττας των επαναστατικών κινημάτων του προηγού­μενου αιώνα.

Φυσικά όλοι ξέρουμε ότι τα δώρα και οι τιμωρίες του πολιτικού χρόνου δεν δίνο­νται χωρίς μόχθο, χωρίς συνείδηση, χωρίς σκέψη. Δεν μετριούνται παρατακτικά, αριθ­μητικά, ποσοτικά, με τις επιμέρους αντιλή­ψεις και θελήσεις ανθρώπων ή οργανώσε­ων, αλλά με τις αναρίθμητες θελήσεις, με τα αναρίθμητα μικρά και μεγάλα δράματα, μέ­σα σε αυτή την ακραία χαοτική και εξαιρετι­κά περίπλοκη αιτιότητα της ταξικής πάλης της εποχής μας, που κεντρίζεται από τον πιο άγριο, τον πιο ακραίο, αλλά ταυτόχρονα και τον πιο κοσμογονικό παροξυσμό των κοινω­νικών αντιθέσεων.

Με βάση, λοιπόν, την εκτίμηση ότι τα ου­σιαστικά βήματα της ταξικής πάλης μετριού­νται με τις πιο ουσιώδεις μεταβολές στους πολιτικούς συσχετισμούς, δικαιούμαστε να υπογραμμίσουμε ότι τα 90χρονα του Οκτώ­βρη, σε σχέση με τα 80χρονα, συμπίπτουν με μια αποφασιστική αλλά όχι καθοριστική με­ταβολή στο συσχετισμό δυνάμεων, στα πλαί­σια, βέβαια, της ασφυκτικής υπεροπλίας που διαθέτει ακόμη η αντιδραστική τρομοκρατι­κή εκστρατεία του κεφαλαίου και του ιμπε­ριαλισμού. Αν στη δεκαετία του ’90 τα πάντα σφραγίστηκαν από την ανεμπόδιστη σχεδόν προέλασή τους και από την ασφυκτική, συ­ντηρητική, πολιτική και ιδεολογική ηγεμο­νία των καπιταλιστικών δογμάτων και πρα­κτικών, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 2000 (είχε αρχίσει από τον πόλεμο στο Ιράκ η τάση) το βασικό στοιχείο των εξελίξεων είναι η αμφισβήτηση των αστικών δογμάτων και πρακτικών. Είναι η αντιφατική, αδύναμη να νικήσει, αλλά μαζική λαϊκή απονομιμοποίη­ση της αντιδραστικής εκστρατείας του κεφα­λαίου, των αστικών κομμάτων και μετασχη­ματισμών του σύγχρονου αχαλίνωτου καπι­ταλισμού. Πρόκειται για μεταβολή αποφασι­στική, που αν και δεν μπορεί να εγγυηθεί την απόκρουση των προσπαθειών επανασυγκρό­τησης και επέκτασης της αστικής εκστρατεί­ας και ενίσχυσης του αστικού συστήματος, ωστόσο διαμορφώνει μια νέα κατάσταση.

Με αυτή τη νέα κατάσταση αναμετριέται το ζήτημα του συνδυασμού της στρατηγικής και της τακτικής· της προγραμματικής επανα­θεμελίωσης της κομμουνιστικής προοπτικής, της κομμουνιστικής δυνατότητας στην επο­χή μας, σε συνδυασμό με την άμεση πολιτι­κή παρέμβαση για την αξιοποίηση αυτής της έστω αντιφατικής δυνατότητας, προκειμένου να μετατραπεί σε ουσιαστικό ρήγμα αλλαγής των συσχετισμών, ήττας και ανατροπής της επίθεσης του κεφαλαίου, που είναι δυνατή για την εργατική τάξη με μια άλλη ανατρεπτι­κή πρακτική, πέρα από το δίπολο του ρεφορ­μισμού και μικρομεταρρυθμισμού ή του κα­τακερματισμού και της αναρχικής ουτοπίας.

Απέναντι σε αυτό το βασικό νέο στοιχείο των εξελίξεων, μπαίνει για την επαναστατική ή εν δυνάμει επαναστατική Αριστερά που έχει ανάγκη ο χώρος μας ένα ιστορικό στοίχημα, πιο καθοριστικό από τις προηγούμενες δε­καετίες. Ιδίως γιατί, απέναντι σε αυτή τη με­ταβολή τη δεκαετία που πέρασε κριθήκαμε μεν και παλέψαμε, αλλά –πέρα από εκλογι­κούς συσχετισμούς και πρόσκαιρες επιτυχί­ες– στο ζήτημα της υλικής επίδρασης για ου­σιαστική αλλαγή των συσχετισμών βρεθήκα­με ελλειποβαρείς — και είναι αυτός ένας επι­πλέον λόγος που χρειάζεται να στοχαστούμε πάνω στα θεωρητικά και πολιτικά διδάγμα­τα, στις ήττες και τις νίκες των προηγούμε­νων επαναστάσεων. Προκύπτει, δηλαδή, η αναγκαιότητα να ενισχύσουμε ένα πιο τολμη­ρό, πιο βαθύ, δεμένο με τις σημερινές συνθή­κες και την εμπειρία της επιστήμης της επα­νάστασης, πρόγραμμα παρέμβασης σε αυτή την κρίσιμη φάση.

Η δική μας δυνατότητα για κάτι τέτοιο θα κριθεί στην κορύφωση αυτής της αντιφατι­κής δυνατότητας του 2000 και των αρχών της νέας δεκαετίας. Εκεί, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, θα φανεί αν έχουμε τις ικανότη­τες, με αίσθημα αυτοκριτικής και αισιοδοξί­ας, να επαναπροσδιορίσουμε, να υπερβούμε τον εαυτό μας, να διεκδικήσουμε μια ουσια­στική επίδραση για την αξιοποίηση αυτής της αντιφατικής δυνατότητας, που φυσικά απει­λείται να ακυρωθεί και θα ακυρωθεί χωρίς την παρέμβαση τέτοιου είδους επαναστατι­κού προγράμματος και τέτοιου είδους επανα­στατικών δυνάμεων συνολικά του εργατικού κινήματος, από τα συντονισμένα χτυπήματα της αντίδρασης αλλά και από την πρόσδεση των δύο ρευμάτων της επίσημης Αριστεράς στην εντυπωσιακή αλλά ελαφρολαϊκή επιτυ­χία του εκλογικού σουξέ τους.

Σε αυτή τη φάση, λοιπόν, διασταυρώνο­νται τα μεγάλα ερωτήματα για τη δυνατότη­τα γενικά της απελευθέρωσης της εργατι­κής τάξης της εποχής μας, οι μεγάλες επι­διώξεις και αναγκαιότητες της ιστορίας με τα πιο αμείλικτα καθημερινά ερωτήματα της στοιχειώδους επιβίωσης και διεκδίκησης ενός κόσμου που παλεύει ενάντια στην οι­κονομική φρίκη, που ξέρει ότι δεν πάει άλ­λο, αλλά βλέπει να φαίνεται ότι δεν μπορεί να πάει ακόμη αλλιώς.

Και αυτό είναι το κλειδί, η δυσκολία για το σχεδιασμό μιας στρατηγικής και μιας τα­κτικής. Καθώς η εν λόγω κατάσταση μας τρα­βάει μερικές φορές από τη μια σε μια ανα­γκαία και απεγνωσμένη προσπάθεια γείω­σης σε ό,τι κινείται και από την άλλη σε μια θεωρητικίστικη, πολιτικίστικη, χωρίς επίδρα­ση στις συνειδήσεις, έφοδο στον ουρανό. Η μη κατανόηση αυτού του προβλήματος δυ­σκολεύει την ανταπόκρισή μας στο στοίχημα ενός πραγματικού συνδυασμού μιας πραγ­ματικής πολιτικής άμεσης επίδρασης, που θα καθορίζεται από τις επαναστατικές δυνα­τότητες της εποχής μας.

Κώστας Τζιαντζής, Οκτώβρης 2007 

Νέο Αριστερό Ρεύμα