Χ. Φλωράκης: Από τον καπετάν Γιώτη στο … Νέστορα της Αριστεράς

 του Αλέκου Αναγνωστάκη

Ο Χαρίλαος Φλωράκης, όπως εξάλλου και κάθε ανθρώπινη προσωπικότητα, είναι μια ανεπανάληπτη, μια ξεχωριστή προσωπικότητα. … «Το κοινό, σημειώνει ο Γκράμσι, καθορίζεται στον άνθρωπο από τους πιο βαθείς και πιο μόνιμους όρους που δημιουργούν την “ψυχή" του, από τους κοινωνικούς όρους μόρφωσης, ύπαρξης, εργασίας και οργάνωσης».

Το κοινό στη διαμόρφωση του Φλωράκη ήταν η διαρκής παρουσία του στο  εξελισσόμενο  εργατο-αγροτικό κίνημα στην αναπτυσσόμενη Ελλάδα και στο τριτοδιεθνιστικό κομμουνιστικό κίνημα αναπόσπαστο μέρος του οποίου είναι το ΚΚΕ.

Επιστροφή στην Ιστορία από τη σκοπιά του μέλλοντος

Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα των Συντακτών ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον Χαρίλαο Φλωράκη, τον, κατά το δημοσίευμα, «Επαναστάτη παντός καιρού», και ολοσέλιδη απάντηση στον Ριζοσπάστη.

Μιλώντας για τον ηγέτη του ΚΚΕ στην ουσία αναφερόμαστε στην εξέλιξη του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα.

Η συζήτηση αυτή είναι μέρος ενός εντεινόμενου ενδιαφέροντος για την Ιστορία που εκδηλώνεται, ιδιαίτερα από την αυγή του νέου αιώνα, με εκδόσεις, αφιερώματα, συζητήσεις, μελέτες, δημοσιεύσεις, λογοτεχνικά, θεατρικά και κινηματογραφικά έργα.

Το ενδιαφέρον αυτό και «η επιστροφή στην Ιστορία» έχει να κάνει κυρίως με τα ερχόμενα, με την αχαλίνωτη καπιταλιστική βαρβαρότητα, την εύθραυστη ριζοσπαστικότητα του λαϊκού κινήματος, τις αναρωτήσεις για το «πώς και αν» μπορεί να νικήσει ένα σύγχρονο εργατικό και λαϊκό ρεύμα.

Σε αυτό το πλαίσιο η συνείδηση των καταπιεζομένων τείνει αυθόρμητα να αναμετριέται με τους ιστορικούς σταθμούς που επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης πραγματικότητας, τους  συσχετισμούς και τη δυναμική της.

Η τάση επανεκτίμησης και επανάκτησης της ενότητας της θρυμματισμένης ιστορίας του εργατικού κινήματος, από τη σκοπιά των σύγχρονων απελευθερωτικών του σκοπών, έχει ως «υλική» βάση την εκτίναξη όλων των βασικών αντιθέσεων, δυνατοτήτων και  δυσκολιών του ρευστού σημερινού κόσμου. Αποτελεί μέρος της σκληρής διαπάλης που διεξάγεται για τη λύση αυτών των αντιθέσεων. Λύση που είτε θα καλυφθεί από την ηγεμονία της αντιδραστικής ιστορικής αναθεώρησης, είτε από το εγχείρημα ενός νέου εργατικού πολιτισμού.

Η απάντηση για το ποια είναι η αλήθεια και το ποιος είχε δίκιο βρίσκεται πρωτίστως εδώ, στις σημερινές αντικειμενικές συνθήκες, στους σημερινούς συσχετισμούς μέσω των οποίων μεταφέρεται και μετασχηματίζεται η Ιστορία.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης, όπως εξάλλου και κάθε ανθρώπινη προσωπικότητα, είναι μια ανεπανάληπτη, μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Όμως, η ατομικότητα, σημειώνει ο Γκράμσι, είναι μια εσώτερη συγχώνευση στοιχείων παροδικών ή θεσμοθετημένων που υπάγονται στη φυλή, στο έθνος, στην τάξη.

Και πράγματι, η ατομικότητα εκφράζεται στο μοναδικό χαρακτήρα αυτής της συγχώνευσης, στις αναλογίες αυτής της ψυχολογικής σύνθεσης… Αποδείχνεται έτσι ότι εκείνο που χρησιμεύει για γεφύρι από ψυχή σε ψυχή είναι όχι το μοναδικό αλλά το κοινό. …Το κοινό καθορίζεται στον άνθρωπο από τους πιο βαθείς και πιο μόνιμους όρους που δημιουργούν την «ψυχή» του, από τους κοινωνικούς όρους μόρφωσης, ύπαρξης, εργασίας και οργάνωσης.

Το κοινό στη διαμόρφωση του Χαρίλαου Φλωράκη ήταν η διαρκής παρουσία του στο  εξελισσόμενο εργατο-αγροτικό κίνημα στην αναπτυσσόμενη Ελλάδα και στο τριτοδιεθνιστικό κομμουνιστικό κίνημα αναπόσπαστο μέρος του οποίου είναι το ΚΚΕ.

Η διαδρομή του Χ. Φλωράκη και της Αριστεράς και η ανάγκη θετικής υπέρβασής της

Ο Χαρίλαος Φλωράκης (20 Ιουλίου 1914 - 22 Μαΐου 2005) από γραμματέας του πανίσχυρου συνδικάτου των ΤΤΤ (Ταχυδρομείων, Τηλεγραφίας, Τηλεφωνίας) την περίοδο της κατοχής και μέλος του ΚΚΕ από το 1941, βρίσκεται, το Δεκέμβρη του 1972,  Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1989, δεκαεφτά ολόκληρα χρόνια. Στις 11 Ιουλίου του 1989 εκλέχτηκε πρόεδρος και στις 21 Δεκεμβρίου του 1991 εξελέγη τέλος ομόφωνα επίτιμος πρόεδρος του ΚΚΕ.

Παίρνει μέρος στην οργάνωση και καθοδήγηση της μεγάλης απεργίας των «Τριατατικών» τον Απρίλη του 1942, από τις πρώτες απεργίες στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Προσχωρεί στο ΕΑΜ μία ακριβώς μέρα μετά την ίδρυσή του. Πολεμά τους κατακτητές από τις γραμμές του ΕΛΑΣ, με το ψευδώνυμο Καπετάν Γιώτης και φθάνει στο βαθμό του ταγματάρχη.

Μετά το τέλος του πόλεμου συμμετείχε στα Δεκεμβριανά του 1944 και στον Εμφύλιο από τις τάξεις του ΔΣΕ  διατελώντας διοικητής της 1ης Μεραρχίας του. Έφτασε δε στο βαθμό του υποστράτηγου.

Μετά την ήττα του ΔΣΕ πέρασε τα σύνορα καταφεύγοντας στην ΕΣΣΔ. Σπουδάζει και αποφοιτά αριστούχος από την Ακαδημία Πολέμου Φρούντζε της Μόσχας.

Από το 1949 εκλέγεται μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Από τις εκλογές του 1974, με νόμιμο πλέον το ΚΚΕ, και ως το 1990 εκλέγεται βουλευτής.

Σε όλη τη διαδρομή του ο Χ. Φλωράκης ομνύει στο «μαρξισμό - λενινισμό» όπως ο ίδιος και τα κλασσικά κομμουνιστικά κόμματα τον κατανοούν.

Ταυτόχρονα όμως αυτό δεν τον εμποδίζει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ίδρυση του Συνασπισμού της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας το 1989, στη βάση ενός διαχειριστικού προγράμματος αλά ΣΥΡΙΖΑ 2010 – 2012 και σε συμμαχία κυρίως του ΚΚΕ και της ΕΑΡ (μετεξέλιξη του ΚΚΕ εσωτερικού) αλλά και άλλων μικρότερων κομμάτων του κεντροαριστερού χώρου.

Ομνύει στον Λένιν αλλά ταυτόχρονα δεν δυσκολεύεται να έχει ως στελεχική πολιτική την ανάδειξη όλων των μετέπειτα χαρακτηριζόμενων από την ηγεσία του ΚΚΕ ως ρεφορμιστών που στελεχώνουν είτε τον ΣΥΡΙΖΑ (Δραγασάκης κ.α.), είτε το ΠΑΣΟΚ (Ανδρουλάκης κ.λπ.) είτε ακόμα και τη Ν.Δ. (Θεοδωρικάκος κ.α.).

Το 1991 αποφασίστηκε η μετεξέλιξή του ΣΥΝ σε ενιαίο κόμμα και η διάλυση των μέχρι τότε κομμάτων που τον αποτελούσαν, άρα και του ΚΚΕ. Η νεοσυσταθείσα Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ απέρριψε τότε (στο 13ο Συνέδριο) την απόφαση αυτή με διαφορά μόλις δύο ψήφων και «το κόμμα» αποχωρεί από τον ενιαίο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ.

Σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο το ΚΚΕ, κουβαλώντας την αίγλη της Οκτωβριανής επανάστασης αλλά και τα όρια του ανολοκλήρωτου και της πρώιμης ήττας της, την αίγλη αλλά και τα όρια του ΕΑΜ και του Δημοκρατικού Στρατού, ήταν (και είναι) αναγκασμένο να επαγγέλλεται μια πολιτική αναπροσαρμοζόμενης ρήξης. Που εμπεριέχει και τη θεωρία του αδύνατου κρίκου στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα για την Ελλάδα, αλλά και το στόχο της πραγματικής Αλλαγής ή ακόμα και της απλής Δημοκρατικής Στροφής. 

Και το όχι στον κυβερνητισμό αλλά και το ναι σε έναν ανομολόγητο διαχειριστικό κυβερνητισμό που εκδηλώνεται κατά καιρούς: συμμετοχή στη κυβέρνηση Παπανδρέου και παράδοση του ΕΛΑΣ στους Άγγλους το 1945, στήριξη, κατ’ εντολή των σοβιετικών, της κυβέρνησης του Παπανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ το 1981, συμμετοχή σε κυβερνήσεις με ΚΚΕ - ΣΥΝ – ΝΔ ή  ΚΚΕ - ΣΥΝ - ΝΔ – ΠΑΣΟΚ το 1989-91.

Κάθε τέτοιος κυβερνητικός σταθμός στοίχισε στην Αριστερά και στο κίνημα, «προπονούσε» και προετοίμαζε το λαό για εύκολες κυβερνητικές λύσεις όπως η πρόσφατη ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Εκτός της  δραστικής μείωσης της πολιτικής επιρροής του ΚΚΕ (4,54% ή 313.000 ψήφοι το 1993, το χαμηλότερο ποσοστό στη μεταπολίτευση) συνέτεινε, μαζί με την κατάρρευση των χωρών της Ανατολής, στη μεγάλη οπισθοχώρηση του εργατικού κινήματος.

Η πολιτική του ΚΚΕ περιέχει και τη ρήξη και την άρνησή της, το σεχταρισμό και τον οπορτουνισμό σε μια ατέλειωτη παλινωδία.

Μέσα από την ιστορική διαμόρφωσή του, το ΚΚΕ σφυρηλατεί μεταπολεμικά τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του: Την κοινωνική και πολιτική συνεργασία, στο όνομα του αναγκαίου αντιμονοπωλιακού αγώνα, με μη ευνοημένα, θιγόμενα τμήματα των αστικών τάξεων ενάντια στον «κύριο εχθρό», την ηγεμονική πυραμίδα των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού. Η πολιτική του αυτή το οδηγεί στην πλήρη αποδέσμευση της τακτικής από το στρατηγικό στόχο της ανατροπής του καπιταλισμού που διακήρυσσε και στην ηγεμόνευση τελικά από την αστική πολιτική την οποία μάταια επιχειρεί να περιορίσει.

Η «γραμμή» αυτή του επιτρέπει να συμπεριφέρεται πότε σαν κόμμα ανάδελφο και πότε σαν κόμμα που αναζητά συμμαχίες με κόμματα και προσωπικότητες αστικής αναφοράς ή και με ρετάλια της αστικής πολιτικής, χαράζοντας πάντα γραμμές περιχαράκωσης προς τα αριστερά του.

Αυτή την αντιφατική και χωρίς ιστορική προοπτική πολιτική υπηρετεί μεταπολιτευτικά ο Χ. Φλωράκης.

Έτσι μπορεί να ερμηνευθεί το λυσσώδες μέτωπο «ενάντια στο οπορτουνιστικό ΚΚΕ εσ. και την ηγεσία του» το 1968–1974 και η ταυτόχρονη εκλογική συμμαχία τους το 1974, το ασίγαστο μέτωπο ενάντια στον οπορτουνισμό και η στρατηγικής, στην ουσία, σημασίας συμφωνία το 1989 με τους ανομολόγητους ευρωκομμουνιστές.

Ως το σημείο που απειλήθηκε η ύπαρξη του κόμματος - αυτοσκοπού.

Τότε και μόνο τότε αντιδρά στο όνομα πάλι του μαρξισμού λενινισμού.

Αλλά και όσοι σήμερα επιχειρούμε μια στρατηγική επανίδρυση του κομμουνιστικού κινήματος, αυτής της συγκλονιστικής και αντιφατικής πορείας της Αριστεράς του περασμένου αιώνα, της επαναστατικής επαγγελίας, του αντάρτικου, του καθημερινού αγώνα αλλά και της συμμετοχής σε  αστικές συγκυβερνήσεις είμαστε γεννήματα: Ως η θετική, όμως, για το εργατικό κίνημα άρνηση και υπέρβασή της.

Η προηγούμενη εποχή έκλεισε οριστικά.

Το εργατικό κίνημα του 21ού αι­ώνα από «σοφός» γέροντας μπορεί να μεταμορφωθεί σε απρόβλεπτο έφηβο.

Τίποτε πα­ραπάνω.

Αλλά και τίποτε δεν μπο­ρεί να είναι περισσότερο απ' αυτό.

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΙΝ

 από:Kommon