Η ναυμαχία της Σφηκιάς- Μια απεργία ορόσημο για το Συνδικαλιστικό Κίνημα της Χώρας μας

Επιμέλεια: Στέφανος Πράσσος

Σαν σήμερα 20 Μαΐου το 1988 εξελίχτηκε μια κινητοποίηση εργαζομένων στη ΔΕΗ στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Αλιάκμονα στη Σφηκιά Βεροίας, που έμεινε στην ιστορία όχι μόνο για τη σφοδρότητα της βίας και της καταστολής από πλευράς του Κράτους αλλά κυρίως για την τακτική των απεργών που έσπασε όλα τα «μορατόριουμ» και ανάγκασε τη διοίκηση της ΔΕΗ και την τότε Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να «φάει» την πρώτη απόπειρα που έγινε στην Ελλάδα για τη σύνδεση μισθού- παραγωγικότητας.

Η πρόταση της ΔΕΗ, η οποία έγινε στη συζήτηση για την υπογραφή νέας Συλλογικής Σύμβασης, ήταν ένα σύστημα «αξιολόγησης» συνδεμένο με την παραγωγικότητα το οποίο ονομάστηκε «μέριτ-σύστεμ» και προέβλεπε τον διαχωρισμό των εργαζομένων σε πέντε κατηγορίες και η κάθε μία θα συμπεριελάμβανε το 20% του συνόλου των εργαζομένων. Το καλύτερο 20% θα έπαιρνε γενναίες αυξήσεις και το χειρότερο 20% θα απολύονταν και οι ενδιάμεσες τρεις κατηγορίες θα αμείβονταν αναλογικά. Το σύνθημα που κυριάρχησε στις συγκεντρώσεις τότε ήταν:

«ΜΕΡΥΤ ΣΥΣΤΕΜ ΔΕΝ ΠΕΡΝΑ,

ΕΤΣΙ ΘΕΛΕΙ Η ΕΡΓΑΤΙΑ»

Η απεργία πήγαινε πολύ καλά σε ποσοστά πάνω του 90% παρά τις προσπάθειες της ΠΑΣΚΕ για απεργοσπασία. Τότε βγήκαν δειλά- δειλά να οργανώσουν την απεργοσπασία κάποια στελέχη της ΠΑΣΚΕ που έμελλε να πρωταγωνιστήσουν σε πολύ υψηλές θέσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα το επόμενο διάστημα και κάποιο πρωταγωνιστούν ως τα σήμερα. Η απεργοσπασία της ΠΑΣΚΕ Ελλάδας δεν μπορούσε πετύχει και σπουδαία πράγματα («οι δεξιοί και οι κομουνιστές συνεργάζονται να ρίξουν το ΠΑΣΟΚ», έλεγαν) αφού ακόμα και η ΠΑΣΚΕ ν. Κοζάνης (ΣΣΕΚ) συμμετείχε στην απεργία και πρωτοστατούσε στις περιφρουρήσεις. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι παρότι οι απεργοί έλεγχαν τα λιγνιτικά εργοστάσια, τα υδροηλεκτρικά, λόγω της φύσης τους, αφού δε χρειάζονταν και πολύ κόσμο, δούλευαν κανονικά.

‘Έτσι αποφασίστηκε «συνωμοτικά» από την απεργιακή επιτροπή να «εισβάλουν» στις λίμνες αναγκάζοντας του υπευθύνους να σταματήσουν τη λειτουργία των εργοστασίων γιατί αλλιώς θα έπαιρναν την ευθύνη για τη δολοφονία δεκάδων εργατών. Ο αιφνιδιασμός πέτυχε και η τότε κυβέρνηση χρησιμοποίησε μια πρωτοφανή καταστολή με ΜΑΤ- ΟΥΚ –φουσκωτά και ελικόπτερα για να βγάλει τους απεργούς από τη λίμνη.

Το σχεδιασμό και την εξέλιξη της κινητοποίησης τον περιγράφει αναλυτικά παρακάτω ο σύντροφος Νίκος Δινόπουλος που ήταν από τους πρωταγωνιστές αυτής της κινητοποίησης. Μόνο δυο λόγια για τα αποτελέσματα αυτής της εργατικής χειραφέτησης που θα μείνει πραγματικά στην ιστορία γιατί κατάφερε τόσα που ούτε οι απεργοί που συμμετείχαν δεν μπορούσαν να φανταστούν:

1.      Πρώτα απ όλα η κινητοποίηση πέτυχε αφού νίκησε. Αποσύρθηκε η πρόταση της ΔΕΗ και το «Μεριτ σύστεμ» πήγε στα σκουπίδια. Άσχετο αν ήρθε αργότερα με άλλες μορφές πολύ χειρότερες μάλιστα και πλέον κάποια συνδικάτα το ζητούν κιόλας
2.    Ανάγκασε τη δεξιά να δείξει το πραγματικό αντεργατικό της πρόσωπο αφού η Ν.Δ πιεζόμενη από την αστική τάξη βγήκε εναντίον των απεργών ενώ μέχρι τότε «χάιδευε αυτιά» και σπεκουλάριζε πάνω στην πραγματική αντεργατική πολιτική του ΠΑΣΟΚ.
3.   Ανάγκασε το ΠΑΣΟΚ να χρησιμοποιήσει τον αυταρχισμό και την πιο άγρια καταστολή διαλύοντας τις αυταπάτες ακόμα και σ εκείνους που υποστήριζαν ότι το «Κίνημα ξεχωρίζει από τη δεξιά για το κοινωνικό του πρόσωπο»

Για τη ναυμαχία της Σφηκιάς γράφει ο σύντροφος Νίκος Δινόπουλος που έζησε από μέσα όλα τα γεγονότα στο άρθρο του «Η διάταξη των συνδικαλιστικών δυνάμεων στο λεκανοπέδιο Κοζάνης - Πτολεμαΐδας στη ΔΕΗ 1985 – 1993 & οι απεργιακές κινητοποιήσεις» που θα το βρείτε ολόκληρο ΕΔΩ στο - e-KOZANH

 Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Δινόπουλου

********** 

Η «ΝΑΥΜΑΧΙΑ» ΣΤΟΝ ΥΗΣ ΣΦΗΚΙΑΣ

Το ’88, στα αιτήματα της ΓΕΝΟΠ για ΕΣΣΕ που θα αναπληρώνει μέρος από τις απώλειες στο εισόδημα των εργαζομένων, η διοίκηση απαιτεί την αποδοχή νέου μισθολογίου που θα προβλέπει τη σύνδεση των μισθών με την παραγωγικότητα που θα δίνει και τις αυξήσεις. Ένα σύστημα αμοιβών –«μέριτ σύστεμ»- που στη πράξη συνέδεε την αμοιβή με την ατομική απόδοση. Από τις αρχές του Μάη ξεκινούν επαναλαμβανόμενες απεργίες. Μιλώντας ανοιχτά στους εργαζόμενους πως όντως δίνουν αυξήσεις, αναδείξαμε πειστικά τις συνέπειες στο νέο σύστημα αμοιβών.

Η συμμετοχή στην απεργία ξεπερνάει το 90% στο λεκανοπέδιο και ο σχεδιασμός για την έξοδο μονάδων από το δίκτυο υλοποιείται, παρ’ ότι οι εργασιακοί χώροι αστυνομοκρατούνται από τα ΜΑΤ. Σ’ αυτή την απεργία έχοντας ξεπεράσει τα προβλήματα στη συμμετοχή και την «αγωνιστική απεργοσπασία» της ΠΑΣΚΕ, και με καλό σχεδιασμό σε εναλλακτικές μορφές πάλης μέσα στις πόλεις, έπρεπε να βρούμε λύσεις για την ένταση της πίεσης στη διοίκηση και την Κυβέρνηση. Ανοίγει η συζήτηση για κατάληψη στα φράγματα του Αλιάκμονα με τους τρεις ΥΗΣ, Πολυφύτου,

Σφηκιάς και Ασωμάτων.

Το πρόβλημα με τους ΥΗΣ είναι η ευκολία στην εκκίνηση της μονάδας. Η πρώτη προσπάθεια γίνεται στον Πολύφυτο χωρίς επιτυχία. Σε συνεννόηση με τους συντρόφους της Βέροιας και με σύμφωνο το Ενωτικό Συνδικάτο, καταλήγουμε στην κατάληψη του ΥΗΣ Σφηκιάς. Η όλη οργάνωση της προσπάθειας γίνεται με πολύ προσοχή και συνωμοτικότητα. Στον ΑΗΣ Καρδιάς στο δίκτυο έχει μείνει μία μονάδα. Για να τραβήξουμε τα ΜΑΤ στον ΑΗΣ, παραλάβαμε τηλεφάξ από τον ΟΤΕ -και όχι στο σταθμό- με αίτημα από την ΚΑΕ για έξοδο της μονάδας από το δίκτυο. Μόλις παραδόθηκε στην ΤΑΕ του ΑΗΣ Καρδιάς, όσοι γνωρίζαμε για την κατάληψη φύγαμε για τη Σφηκιά.

Γύρω στις τέσσερις το πρωί και αφού είδαμε τους συντρόφους της Βέροιας με το μικρό φουσκωτό στη λίμνη, αιφνιδιάζουμε τη μικρή δύναμη των αστυνομικών στην πύλη και μπαίνουμε στα φρεάτια του σταθμού και στην υπερχείλιση στο φράγμα. Είμαστε στη 19^η μέρα της απεργίας. Με το ξημέρωμα η κατάληψη ενισχύεται από εργαζόμενους που συγκεντρώνονται στο σταθμό. Παράλληλα συγκεντρώνονται ισχυρές δυνάμεις από ΜΑΤ, καταδρομείς, βατραχάνθρωπους και ένα ελικόπτερο που εποπτεύει.

Δημοσιογράφοι μας πληροφορούν για την έκτακτη σύσκεψη των υπουργών στην Αθήνα και την

εντολή «πνίξτε τους». Αργότερα ρίχνουν το φουσκωτό των ΟΥΚ στη λίμνη και αρχίζει μια ιδιότυπη «ναυμαχία». Στο πρώτο στρίμωγμα καταφέραμε να τραβήξουμε με σχοινιά τους συντρόφους μας και το μικρό φουσκωτό. Το ξαναρίχνουμε και αυτή τη φορά καταφέρνουν να το εμβολίσουν. Οι σύντροφοι συλλαμβάνονται. Μέχρι το μεσημέρι οι εργαζόμενοι έξω από τα κράσπεδα και τα φρεάτια απωθούνται βίαια έξω από το σταθμό. Πέντε τραυματίες μεταφέρονται στο νοσοκομείο. Οι σύντροφοι στην υπερχείλιση συλλαμβάνονται με την απειλή όπλων.

Στα κράσπεδα και στα φρεάτια μένουμε αποκλεισμένοι 15 με 20 σύντροφοι. Οι συγκεντρωμένοι

εργαζόμενοι -από απέναντι- με συνθήματα μας ενθαρρύνουν. Στις 2 με 3 το μεσημέρι τα ΜΑΤ ετοιμάζονται για τη χρήση χημικών. Τελικά εισβάλουν στα κράσπεδα και έναν – έναν μας σέρνουν στην κλούβα. Και ενώ είναι έτοιμοι να θέσουν σε λειτουργία το σταθμό, ακούμε ένα σύντροφο να ρωτάει δυνατά αν είναι μαζί μας ο «Θανάσης». Αμέσως όλοι αρχίζουμε να ρωτάμε για το «Θανάση». Εσπευσμένα δίνεται εντολή να σταματήσουν την έναρξη της λειτουργίας. Οι βατραχάνθρωποι ψάχνουν μάταια τον φανταστικό «Θανάση» για μια ακόμα ώρα.

Αργά το απόγευμα στην ασφάλεια της Βέροιας είμαστε πολλοί οι συλληφθέντες. Έτσι αφού αρχικά επιλέγουν κάποιους από μας, ένας ασφαλίτης περνάει ανάμεσά μας λέγοντας: Από εδώ ελεύθεροι, οι άλλοι παραμένουν. Για ώρες μέσα στη Βέροια κάναμε πορεία και καθιστική διαμαρτυρία, όμως τελικά οι συλληφθέντες παραπέμφθηκαν με τη διαδικασία του αυτόφωρου.

Ξεκινώντας για τα δικαστήρια της Βέροιας την επομένη (20/5) πληροφορηθήκαμε τη συμφωνία -μέσα στη νύχτα- της ΓΕΝΟΠ και της διοίκησης που απέσυρε το νέο μισθολόγιο, και ΕΣΣΕ με αυξήσεις πολύ κατώτερες από αυτές που διεκδικούσαμε. Στη δίκη των συντρόφων δόθηκε αναβολή. Ήταν μια μεγάλη νίκη με πικρή γεύση.