Αλεξάνδρα Κολοντάι: Κομμουνισμός και Οικογένεια

Πρόκειται για τη μπροσούρα της Αλεξάνδρας Κολοντάι «Κομμουνισμός και Οικογένεια» που δημοσιεύθηκε το 1920.

Το κείμενο και η εισαγωγή είναι από την εξαντλημένη μπροσούρα των εκδόσεων Λάβα, Αθήνα 1974.

…………………………………………………………….

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΛΟΝΤΑΪ
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Μετάφραση: Κ. Λ.

…………………………………………………………….

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Αλεξάνδρα Κολοντάι μελετούσε Μαρξισμό με μια ομάδα νέων συγγραφέων που συμπεριλάβαινε και τον Λένιν. Καθώς αναπτύσσονταν οι ιδέες της πάνω στο σοσιαλισμό επηρεάστηκε από τον Κάουτσκι και την Ρόζα Λουξεμπουργκ και έγινε μπολσεβίκα. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της ήταν η κοινωνική και οικονομική θέση των γυναικών.

Το φούντωμα του αστικού φεμινιστικού κινήματος τής ενέπνευσε την ιδέα να επεξεργαστεί μια επαναστατική ανάλυση της ανάγκης για τη χειραφέτηση των γυναικών. Η ανάλυση αυτή παρουσιάστηκε στο έργο της «Η βάση του γυναικείου προβλήματος» στα 1906. Ενώ βρισκόταν στην εξορία έκανε λεπτομερείς μελέτες πάνω στην κατάσταση των γυναικών στη ρωσική κοινωνία και εργάστηκε κι αυτή, όπως και η Κλάρα Τσέτκιν, για να γίνει η χειραφέτηση της γυναίκας ουσιαστικό μέρος του προγράμματος του Μπολσεβίκικου Κόμματος.

Οι ιδέες της Κολοντάι για την απελευθέρωση της γυναίκας ξεχώριζαν ακριβώς επειδή θεωρούσε τον Κομμουνισμό και το Φεμινισμό συνδεδεμένα μεταξύ τους. Σε δυο άρθρα που είναι πολύτιμα για την ιστορική πληροφόρηση και ανάλυση της εργασίας της Κολοντάι, η Σίλα Ροουμπόθαμ περιγράφει τις συνθήκες της πολιτικής κατάστασης μέσ’ από τις όποιες έφτασε η Κολοντάι να συνδυάσει αυτά τα δύο κινήματα.

«Η χειραφέτηση της γυναίκας ήταν ένας από τους στόχους της ριζοσπαστικής ιντελιγκέντσιας. Ο φεμινισμός εμφανίστηκε με φυσικό τρόπο μέσα από την επαναστατική θεωρία που αναπτύχθηκε στις διαδοχικές φάσεις του ρωσικού πολιτικού κινήματος στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Οργανωτικά οι γυναίκες κατέκτησαν σ’ ένα μεγάλο βαθμό σεβασμό και ανεξαρτησία παίζοντας έναν ηρωικό και εξαιρετικά εξέχοντα ρόλο στον αγώνα ενάντια στον Τσάρο. Δεν αναπτύχθηκε ξεχωριστά φιλελεύθερο φεμινιστικό κίνημα, με την έννοια των σουφραζετών, παρά μόνο πολύ αργότερα, όταν οι φεμινιστικές επιδράσεις είχαν ενεργήσει σημαντικά μέσα στο γενικό κίνημα για κοινωνική επανάσταση».

Το «Κομμουνισμός και Οικογένεια» δημοσιεύτηκε το 1920 και έκανε την εμφάνισή του στην Βρετανία τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς. Με άδεια του Σοβιετικού Γραφείου της Ν. Υόρκης δημοσιεύτηκε σέ τρία διαδοχικά τεύχη του περιοδικού «The Worker» που ήταν η εφημερίδα της Επιτροπής των Σκωτσέζων Εργατών που έβγαινε στην Γλασκόβη. Παρουσιάστηκε με τον τίτλο «Η Οικογένεια και το Κομμουνιστικό Κράτος».

Δυο μήνες αργότερα η Σοσιαλιστική Ομοσπονδία Εργατών (W.S.F.) το εξέδωσε με τη μορφή μπροσούρας και με τίτλο «Κομμουνισμός και Οικογένεια». Η W.S.F. προέκυψε από την Ομοσπονδία Γυναικών για το δικαίωμα Ψήφου της Σύλβιας Πάνκχορστ, μια ομάδα της εργατικής τάξης που είχε τη βάση της στο East End, την εργατική συνοικία του Λονδίνου, και που έβγαζε από το 1918 μέχρι το 1923 την εφημερίδα «The Womens Dreadnought» (που το 1917 έγινε «The Worker Dreadnought») με συντάκτη τη Σύλβια Πάνκχορστ. Ένα σύντομο σχόλιο για τη νέα μπροσούρα δημοσιεύτηκε σ’ αυτή την εφημερίδα στις 20 Μαρτίου 1920:

«Ακούμε πολλά για την προλεταριακή δικτατορία του Σοβιετικού Συστήματος για τις επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού και για τον αγώνα να εξαλειφθεί ο καπιταλισμός στη Ρωσία, αλλά πολύ λίγα για την οικογενειακή ζωή στην Κομμουνιστική Δημοκρατία. Οι γυναίκες ιδιαίτερα φλέγονται να μάθουν πώς επιδρά ο Κομμουνισμός στο σπίτι και στην οικογένεια.
Γι’ αυτό τον λόγο η θαυμάσια μπροσούρα της Αλεξάνδρας Κολοντάι, Υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας της Σοβιετικής Ένωσης θα διαβαστεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η Κολοντάι δείχνει πώς η οικογένεια, από την εποχή που πρωτοεμφανίστηκε και στη συνέχεια μέσα στον καπιταλισμό, εξελίσσονταν σταθερά προς τον Κομμουνισμό.
Κάποτε η νοικοκυρά και η οικογένεια παρήγε μέσα στο σπίτι όλα όσα χρειαζόταν η οικογένεια. Μετά ήλθε το εργοστάσιο και επισκίασε την οικιακή παραγωγή. Και λίγο – λίγο ή νοικοκυρά η ίδια αναγκάστηκε από τις οικονομικές πιέσεις ν’ αφήσει το σπίτι και να δουλέψει στο εργοστάσιο. Έτσι έφτασαν οι άνθρωποι να συνηθίζουν όλο και περισσότερο στην έλλειψη σπιτικής ζωής, της σπιτικής δουλειάς και άνεσης. Η μητέρα και νοικοκυρά πάλευε κάτω από ένα αβάσταχτο φορτίο και τα παιδιά τα μεγάλωνε ο δρόμος. Από τη χαοτική μιζέρια και δυσφορία που δημιούργησε ο καπιταλισμός, η ανθρωπότητα αναπτύσσει το συλλογικό νοικοκυριό και την ευθύνη της κοινότητας για τη μόρφωση και ανατροφή των παιδιών. Στην Σοβιετική Ένωση η κομμουνιστική τάση έχει προωθηθεί σε μεγάλο βαθμό».

Η μπροσούρα συνάντησε σημαντικό ενδιαφέρον και διαβάστηκε ευρύτατα (η πρώτη έκδοση είχε εξαντληθεί μέχρι το καλοκαίρι του 1921). Γράφτηκε στην αμέσως μετεπαναστατική περίοδο στη Ρωσία, μια εποχή στην οποία πραγματοποιούνταν χωρίς αμφιβολία μια έντονη διαδικασία αλλαγής στις προσωπικές σχέσεις παράλληλα με μια μεταμόρφωση στον τρόπο που βλέπαν τη γυναίκα. Οι γυναίκες κατακτούσαν μια καινούργια ελευθερία και είχε εισαχθεί νέα νομοθεσία που άλλαζε δραστικά τους νόμους περί γάμου και γενικά όλη την αντιμετώπιση της γυναίκας και του παιδιού. Ωστόσο η διαδικασία δεν ήταν ολοκληρωμένη. Χρειαζόταν ακόμα μια αλλαγή στη συνείδηση της γυναίκας για ν’ αλλάξει η μορφή της οικογένειας. Σιγά – σιγά εμφανίστηκε η τάση που τόσο καλά γνωρίζουμε σήμερα, να βγάζει το κράτος στατιστικές που να δείχνουν το νέο ρόλο που παίζουν οι γυναίκες σ’ όλα τα επίπεδα της παραγωγής.

Ολόκληρο το άρθρο εδώ:Αλεξάνδρα Κολοντάι: Κομμουνισμός και Οικογένεια Παντιέρα αντικαπιταλιστική ενημέρωση