Ο Μητσοτάκης και η CIA

του Δημήτρη Χατζηπαναγιώτου

Τις τελευταίες εβδομάδες δημοσιεύθηκαν διάφορα ντοκουμέντα που αφορούν κυρίως τα Ιουλιανά του 1965 και τη γνωστή αποστασία. Σταχυολογώ μερικά αποσπάσματα, κυρίως από το ειδικό αφιέρωμα της Εφημερίδας των Συντακτών με συγγραφείς τους Τάσο Κωστόπουλο και Δημήτρη Ψαρρά, αλλά και την εφημερίδα Καθημερινή εκείνης της εποχής.

Ενώ ο Κ. Μητσοτάκης εμφανιζόταν από το 1961 ως ηγέτης του αντικαραμανλικού αγώνα, ο ιδρυτής της ΕΡΕ τον κατακεραυνώνει σ’ ένα δακτυλογραφημένο κείμενό του υπό τον τίτλο «Οι σχέσεις μου με τους αντιπάλους», το οποίο είχε εμπιστευθεί στο στενό συνεργάτη του Τάκη Λαμπρία το 1995, σε αυτό αναφέρει: «Ο Κ. Μητσοτάκης ο οποίος υπερηφανεύεται δια την αντικαραμανλικήν του ορθοδοξίαν, κατά τας εκλογάς του 1961, όταν επεσκέφθην τα Χανιά, μου επρότεινε δια του δημοσιογράφου και κουμπάρου του, αν δεν απατώμαι κ. Μανωλιδάκη, να ενταχθή εις το κόμμα μου μετά τας εκλογάς, διότι όπως μου διεμήνυσε είχε αηδιάσει από τις αθλιότητες των Βενιζέλου και Παπανδρέου». (Τάκης Λαμπρίας, Καραμανλής ο φίλος, εκδόσεις Ποταμός 1998). Το όνειρό του το πραγματοποίησε το 1978, αφού προηγουμένως διέλυσε το μικρό προσωποπαγές κόμμα των «Νεοφιλελευθέρων» με τους 2 βουλευτές.

 Απόρρητη έκθεση της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα (Σεπτέμβρης 1964) είχε επισημάνει εγκαίρως ότι «ο κύριος κίνδυνος για τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου, όταν εκδηλωθεί, θα προέλθει μάλλον από το κόμμα του από τον Μητσοτάκη ή τον Τσιριμώκο τους οποίους θα συνδράμουν στοιχεία από ένα ή περισσότερα άλλα κόμματα» (Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας. Ο αμερικανικός παράγων 1947-1967, εκδόσεις Εστία 1998).

Τον Ιούνιο 1965, ένα μήνα πριν ξεσπάσει η κρίση και αρχίσει η αποστασία, ο επιτετραμμένος της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα Νόρμπερτ Άνσουτς έστειλε έκθεση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην οποία, μεταξύ άλλων, κάνει ειδική μνεία για τον πιθανό ρόλο του Κ. Μητσοτάκη: «Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να αποσύρει την εμπιστοσύνη του ένα σημαντικό τμήμα του κόμματος της Ένωσης Κέντρου και να προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Το μεγαλύτερο εμπόδιο γι’ αυτήν την εξέλιξη είναι η συνεχιζόμενη λαϊκή υποστήριξη στον Παπανδρέου, ο γενικός φόβος μπροστά σε νέες εκλογές, καθώς και η αδυναμία των ποικίλων στοιχείων στο εσωτερικό της Ένωσης Κέντρου να συμφωνήσουν στο διάδοχο του πρωθυπουργού. Ο υπουργός Οικονομικών Κ. Μητσοτάκης αναγνωρίζεται ως ο πλέον δυναμικός στην κυβέρνηση […]».

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1965, όταν ήδη είχε λάβει ψήφο εμπιστοσύνης η τρίτη κυβέρνηση των αποστατών με πρωθυπουργό το Στέφανο Στεφανόπουλο, η εφημερίδα Καθημερινή αναφέρει «την μακράν συνεργασίαν που είχε χθες ο υπουργός Συντονισμού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τον επιτετραμμένον της ενταύθα αμερικάνικης πρεσβείας κ. Νόρμπερτ Άνσουτς […] κατά την οποίαν συνεζητήθηκαν οικονομικά θέματα ενδιαφέροντα τας δυο χώρας και ειδικώτερον το θέμα της αιτηθείσας υπό της Ελλάδας οικονομικής βοήθειας εξ Ηνωμένων Πολιτειών».

Τον Ιούνιο του 1965, ένας ανώτερος υπάλληλος του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ και επικεφαλής του γραφείου ελληνικών υποθέσεων, ο Ρίτσαρντ Μπάρχαμ επισκέφθηκε την Ελλάδα και συναντήθηκε με τον Κ. Μητσοτάκη. Στο βιβλίο του υπό τον τίτλο Ο θάνατος μιας δημοκρατίας. Η Ελλάδα και η αμερικανική συνείδηση (μετάφραση Κώστα Ιορδανίδη, Εκδόσεις Καστανιώτη 1974), ο συγγραφέας Σταύρος Ρουσσέας, χαρακτηρίζει τον Μπάρχαμ ως «ύποπτο πράκτορα της CIA, που έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην Ιουλιανή κρίση του 1965».Σχετικά δε με τη συζήτηση που είχε στο σπίτι του Κ. Μητσοτάκη στη Γλυφάδα με τους Κόκκα, Τσουδερό και Δεληπέτρο, συμπεραίνει ότι «ήταν ολοφάνερο ότι η κλίκα των Κόκκα-Μητσοτάκη προσπαθούσε να κάνει σαφή τη θέση της στον αμερικανικό παράγοντα, ίσως με έναν υπαινιγμό ότι ο Μητσοτάκης προσέφερε την καλύτερη εναλλακτική λύση για τη θέση του πρωθυπουργού» (Σπύρος Δράινας, Ανδρέας Παπανδρέου. Η γέννησης ενός πολιτικού άνδρα, Εκδόσεις Ψυχογιός 2013). Από τότε εκείνο το σπίτι ήταν …«γιάφκα» των Αμερικανών!

Ο ίδιος συγγραφέας προσθέτει: «[…] ο Πάνος Κόκκας δήλωσε ότι συμφωνεί να λάβει θέση εναντίον του Παπανδρέου, εφόσον ο υπουργός Οικονομικών Κ. Μητσοτάκης αναλάβει ως υπουργός Συντονισμού ή ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επί οικονομικών θεμάτων σε μια νέα κυβέρνηση. Τις λεπτομέρειες επεξεργάζονται ήδη μεταξύ τους ο βασιλεύς και ο Κόκκας».

Κλείνω αυτό το άρθρο με το ποίημα του Μανώλη Αναγνωστάκη υπό τον τίτλο «Επιτύμβιον». Ο νοών νοείτω.

«Πέθανες-κι έγινες και συ: ο καλός.
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων,
Εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες.
Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν,
Τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα
Κοιμού εν ειρήνη δε θα ‘ρθω την ησυχία σου να ταράξω.
(Εγώ μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω
πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).
Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,
ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Δε θα ‘σαι ο πρώτος ούτε δα και ο τελευταίος».
 ΠΡΙΝ Μ